Editie

Genetica en neurobiologische ontwikkelingsstoornissen

K. Vermeulen-Kalk, T. Kleefstra

Achtergrond Recente ontwikkelingen binnen genetische diagnostiek maken het mogelijk om bij een groot deel van de patiënten met een neurobiologische ontwikkelingsstoornis (NDD) een onderliggende genetische oorzaak op te sporen, bij zowel degenen m...

Monogenetische oorzaken van psychiatrische aandoeningen: een overzicht

T.A.M.J. van Amelsvoort, A. Swillen

Achtergrond Door de snelle ontwikkelingen in de genetische technologie kunnen steeds meer onderliggende genetische oorzaken van psychiatrische aandoeningen opgespoord worden; vroege diagnostiek hiervan leidt tot een betere monitoring en behandeli...

Overzichtsartikel

Genetisch onderzoek in de kinder- en jeugdpsychiatrie

C.M. Middeldorp, W.A. Akingbuwa, E.S. Jami, M. Bartels

Achtergrond Psychische klachten op de kinderleeftijd worden deels beïnvloed door genetische factoren met erfelijkheidsschattingen variërend tussen de 40 en de 90%.

Doel We geven enkele voorbeelden van genetisch onderzoek gericht op het verklare...

Translationele genetica: verwachtingen voor eetstoornissen en andere psychiatrische stoornissen

R.A.H. Adan, A.A. van Elburg

Achtergrond Translationeel (genetisch) onderzoek is gericht op de vertaalslag van preklinisch onderzoek naar de praktijk. Hoewel de afgelopen jaren veel genetische studies zijn uitgevoerd, kunnen we de resultaten daarvan niet simpelweg naar de kl...

Overzichtsartikel

Genetica van frontotemporale dementie

Y.A.L. Pijnenburg

Achtergrond Frontotemporale dementie (FTD) is een neurodegeneratieve aandoening die leidt tot dementie en vanwege de op de voorgrond staande gedrags- en emotionele veranderingen ziet de psychiater regelmatig patiënten met FTD.

Doel Een overzich...

Overzichtsartikel

Farmacogenetica in de psychiatrie; de huidige status quo

R. van Westrhenen, T.K. Birkenhäger

Achtergrond Bijwerkingen en beperkte effectiviteit zijn een substantieel probleem bij het gebruik van geneesmiddelen in het algemeen en bij psychofarmaca. Uit eerdere studies is gebleken dat farmacogenetische individuele kenmerken hierbij relevan...

Samenspel tussen genetische achtergrond en omgevingsfactoren in de psychiatrie: stand van zaken en toekomstperspectief

B.P.F. Rutten, S. Guloksuz, M. Boks, J. van Os, J.J. Luykx, R. van Winkel

Achtergrond De vigerende hypothese dat etiopathogeneses van psychische aandoeningen worden bepaald door het samenspel tussen genetische achtergrond en omgevingsfactoren, alsmede hun interacties, kunnen we steeds beter wetenschappelijk toetsen aan...

De vertaling van genetische risicovarianten naar moleculaire ziektemechanismen

G. Snijders, R. Snijders, L.D. de Witte

Achtergrond In geneticastudies heeft men grote aantallen genetische varianten gevonden die het risico op het krijgen van een
neuropsychiatrische aandoening vergroten.

Doel Uitleg geven over hoe je kan onderzoeken wat het effect is van deze gene...

Nederlands-Vlaams toponderzoek

Genetica en effectiviteit van elektroconvulsieve therapie bij depressie

Waarom dit onderzoek?

Hoewel elektroconvulsieve therapie (ECT) een zeer effectieve behandeling is voor depressieve stoornissen, is de interindividuele effectiviteit wisselend waarbij het momenteel niet betrouwbaar vooraf te zeggen valt hoe een in...

Nederlands-Vlaams toponderzoek

Welke cellen spelen een rol bij neurologische en psychiatrische aandoeningen?

Waarom dit onderzoek?

Neurologische en psychiatrische stoornissen, waaronder stoor-nissen in middelengebruik, delen verschillende symptomen, die voort kunnen komen uit een gedeelde genetische achtergrond. Op andere vlakken vertonen deze aandoenin...

Ervaringsverhaal

Erfelijkheid en het 22q11-deletiesyndroom: ‘Mijn broer zegt dan: Saar, jij kunt weer andere dingen goed’

C.M. Aalfs

Sara (21) heeft het 22q11-deletiesyndroom, ook wel velocardiofaciaal syndroom genoemd. Dit syndroom is een multisysteemaandoening die voorkomt bij ongeveer 1 op de 3000 levendgeborenen. Het gaat gepaard met een sterk verhoogde prevalentie van neur...

Ervaringsverhaal

Erfelijkheid en schizofrenie: ‘Niet iedereen wil weten of zijn kinderen psychose zullen krijgen’

C.M. Aalfs

Oorsprong

'Natuurlijk hebben we ons afgevraagd waar de ziekte van Lodewijk vandaan komt. Zelf had ik een neef met godsdienstwaanzin en een oma met een zenuwziekte. De oom van mijn vrouw woonde levenslang bij zijn ouders, achteraf denken we dat hi...

Interview

‘Er vindt een revolutie plaats in de genetica’; interview met Danielle Posthuma

J.R. Zinkstok, J.J. Luykx, R. Herderschee

Danielle Posthuma (1972) is hoogleraar Genetica van complexe eigenschappen aan het Amsterdam UMC en zij is nationaal en internationaal een kopstuk in de psychiatrische genetica. Ze houdt zich al meer dan 20 jaar bezig met genetisch onderzoek naar ...

Redactioneel

Geduld is geen schone zaak

A. Dols

In het publieke debat wordt de ggz vaak in één adem genoemd met wachtlijstproblematiek. En inderdaad: slechts 75% van de aangemelde patiënten start met behandeling binnen de tijd van 4 weken die we met elkaar in Nederland als norm hebben bepaald (...

Commentaar

Frontbericht: internationale, psychiatrische perspectieven op de invasie van Oekraïne

J.J Luykx, M. Lungu, D-M. Cornestean-Roman, S. Philip, D. Őri

Dit artikel is geschreven circa 3 weken nadat op 24 februari Oekraïne slachtoffer werd van een invasie door een grootmacht. Hoewel de situatie dagelijks kan veranderen, vinden wij het van belang een eerste bericht te geven over psychiatrische aspe...

Commentaar

Wie zorgt er voor de suïcidale jongeren in de jeugdhulp?

J. Steenmeijer, N. ter Huurne

Elders in dit nummer beschrijven Van den Koppel e.a. (2022) behandeladviezen voor de complexe doelgroep van adolescenten met suïcidaliteit in de ggz. Zoals zij terecht betogen, ontbeert het in het veld nog aan breed gedragen adviezen of richtlijne...

Samen beter? Kinderartsen over samen-werking met kinder- en jeugdpsychiatrie

V.W. van den Bergh, J. Laschen, G.D. Rodenburg, H. van Wieringen, M. van Dongen-Boomsma

Achtergrond Kinderartsen en kinder- en jeugdpsychiaters hebben gedeelde patiëntenpopulaties. Kinderpsychiatrische zorg is echter vaak beperkt beschikbaar in het algemeen ziekenhuis.

Doel Inventariseren welke ervaringen en wensen Nederlandse kin...

Behandelaars over inspraak van patiënten en naasten met Wvggz

I. Haakma, C.F. Mooij, D. Zwart, S. van Arkel, S. Castelein

Achtergrond Op 1 januari 2020 is de Wet verplichte geestelijke gezondheidszorg (Wvggz) in werking getreden. Deze regelt de rechten van patiënten met psychische klachten die te maken hebben met verplichte zorg. De wetgever beoogt onder andere de r...

Interpersoonlijke gedragsstijl als voorspeller van behandelresultaat

F.E. Groenveld-Spaans, C.J.M. van Velzen, Y. Meesters

Achtergrond Interpersoonlijke gedragsstijl (IPGS) betreft de wijze waarop iemand zich in contact met anderen opstelt. Deze is van invloed op het type en de kwaliteit van sociaal contact, zo ook de therapeutische relatie. De therapeutische relatie...

Klinische Praktijk

Behandelbeleid bij vrouwelijke adolescenten gegijzeld door chronische suïcidaliteit

M. van de Koppel, S.Y.M. Mérelle, Y.A.J. Stikkelbroek, P.T. van der Heijden, J. Spijker,A. Popma, D.H.M. Creemers

Achtergrond Vanuit een psychologische autopsiestudie (Mérelle e.a. 2020) komt een subgroep naar voren van vrouwelijke adolescenten met chronisch suïcidaal gedrag en ernstige internaliserende problematiek.

Doel Het beschrijven van kenmerken van ...

Klinische Praktijk

Diabetes mellitus en eetstoornissen: aangepaste behandeling nodig

C. Ruelens, E. Vrieze

Samenvatting De combinatie van een eetstoornis (ES) en diabetes mellitus type 1 (T1DM) is een ernstige dubbele diagnose. Het compensatiegedrag kenmerkt zich vaak door insulinerestrictie, wat schadelijke lichamelijke gevolgen kan veroorzaken. Stud...

Klinische Praktijk

Snelle remissie van psychotische symptomen met elektroconvulsietherapie bij therapieresistente schizofrenie

V. Damen, P. Sienaert

Samenvatting Een snelle verbetering van symptomen door elektroconvulsietherapie (ECT) is vooral bekend bij stemmingsstoornissen. In de literatuur gaat er weinig aandacht naar responssnelheid van psychotische klachten bij schizofrenie met ECT. We ...

Psychiatrie van de Toekomst

Genetisch risico voor psychiatrische stoornissen en de kans om in stedelijke omgeving te wonen

Waarom dit onderzoek?

Wonen in de stad is geassocieerd met een verhoogd risico op psychiatrische stoornissen, in het bijzonder schizofrenie. Eerder onderzoek richtte zich op omgevingsfactoren, zoals sociale isolatie of vitamine D-tekort, als moge...

Referaat

Antipsychotica en borstkanker

Borstkanker komt vaker voor bij vrouwelijke patiënten met schizofrenie dan in de algemene bevolking. Mogelijke verklaringen dan wel risicofactoren zijn o.a.: gedeelde genetische predispositie tussen borstkanker en psychosen, op late leeftijd of ge...