Tijdschrift voor Psychiatrie

J.N. de Boer, B.A.A. Bus, Z. Van Duppen, J. De Fruyt, M.B. de Koning, H.L. Van, F.N.K. Wijnen

Het gebruik van taal is een unieke menselijke capaciteit. Hoewel dieren met elkaar communiceren, is er behalve de mens geen andere soort bekend die een complexe taal kan leren. Daarnaast geeft taal een inkijk in de belevingswereld van een individu...

Wetenschapsnieuws

Psychiatrie en taal

C.F.M. van Hooijdonk

Kwaliteit van leven verbetert na taaltraining bij patiënten met schizofreniespectrumstoornis

Intacte communicatieve vaardigheden liggen aan de basis van onze sociale interacties. Veel patiënten met een schizofreniespectrumstoornis (SSD) hebben ec...

Taal: een introductie

F.N.K. Wijnen, J.N. de Boer

13 maart 2023

Psychiaters zijn uiteraard geïnteresseerd in het mentale leven van hun patiënten, en het taalgebruik van een patiënt is daarvoor een belangrijke bron van informatie. Of, zoals Michiel Hengeveld schrijft in zijn boek Psychiatertaal, ‘Aan de taal ku...

Psychiatertaal 2.0

M.W. Hengeveld

‘When I use a word,’ Humpty Dumpty said in a rather scornful tone, ‘it means just what I choose it to mean – neither more nor less.’

(Lewis Carroll, 1948)

In dit tijdschrift schreef ik een kwart eeuw geleden een Redactioneel over psychiatrisc...

Metaforen als taal in behandelingen

H.L. Van

Taal is het belangrijkste middel voor elke psychiater en psychotherapeut en kan woorden geven aan een voor patiënten verwarrend innerlijk leven of onbegrijpelijk gedrag. Taal kan hen ook inspireren iets te gaan doen of iets te veranderen. Het gebr...

Technieken van de therapeut: een conversatieanalytisch perspectief op taal in therapie

A.S.L. Knol, M. Huiskes

In psychotherapeutische gesprekken construeren therapeut en patiënt gezamenlijk betekenis. Deze betekenis komt interactioneel tot stand. Psychotherapie is daarmee een intrinsiek talige activiteit. De rol van de patiënt en de therapeut zijn hierbij...

Betekenis geven aan psychische problematiek; discoursanalyse van ervaringsverhalen

N. van Sambeek, G.E.H.I. Franssen, A.J. Baart, S. van Geelen, F.E. Scheepers

Verhalen vormen de basis van diagnostiek en behandeling in de psychiatrie. Psychiaters en andere zorgverleners luisteren dagelijks naar de ervaringen en interpretaties van hun patiënten om te achterhalen wat er aan de hand is en wat er nodig zou z...

Tegenstrijdigheden in psycho-educatie voor ouders van kinderen met ADHD: een discoursanalyse

M.J.M. van Langen, R. Szőke, D.N.J. Rijkelijkhuizen, S. Durston, B.M. van Hulst

Psychiatrische classificaties geven een naam aan clusters van symptomen.¹ Kinderen met een classificatie en hun ouders krijgen hierover vaak uitleg in de vorm van psycho-educatie. Omdat zij in deze uitleg (deels) een afspiegeling zien van hoe de t...

Stoornisme: wat het is en waarom het een probleem is

B. de Ridder, B.M. van Hulst

De psychiatrie vormt haar eigen taal, en deze taal vormt de psychiatrie. Onze woorden betreffen nooit een zuivere beschrijving. Een woord, bijvoorbeeld het woord ‘stoornis’, uitspreken in een behandelruimte is een interventie. In onze taal huist i...

Spreken artsen een andere taal? Het geval van ‘patiënt’ zonder lidwoord

J.N. de Boer, S. Barbiers

Er wordt vaak gekscherend gezegd dat artsen ‘een andere taal spreken’, vanwege de enorme hoeveelheid jargon die ze gebruiken. Wij beargumenteren dat dit inderdaad zo is, of beter gezegd dat artsen een variatie op het Standaardnederlands gebruiken,...

Aandacht voor taal; afwijkende taalontwikkeling en psychiatrische symptomen bij kinderen

T. Boerma, I. Selten, F.N.K. Wijnen

Het leren van de moedertaal (of -talen) is een cruciale taak voor een opgroeiend kind, die bepalend is voor kwaliteit van leven en participatie in de maatschappij. Een grote groep kinderen heeft hier echter moeite mee, onder wie veel kinderen met ...

Taalachterstand en psychose onder mensen met een migratieachtergrond

H.E. Jongsma, E.M.A. van der Ven, E. Velthorst, L. de Haan, B.P.F. Rutten, J. van Os

Mensen met een eerste- of tweedegeneratiemigratieachtergrond (hierna: migranten) hebben een verhoogd risico op een psychotische stoornis.¹ Hoewel deze ongelijkheid internationaal al bijna een eeuw bekend is,² is er in Nederland pas veel recenter z...

Visie en werkzaamheden van logopedisten aangaande vriendschappen na hersenletsel

S.J.M. Rijnen, B. van den Broek, M. Reijbroek, B.A.A. Bus

In Nederland hebben ongeveer 650.000 mensen dagelijks te maken met de gevolgen van niet-aangeboren hersenletsel (NAH). De gevolgen van NAH kunnen fysiek, maar ook cognitief of gedragsmatig van aard zijn en zijn lang niet altijd (duidelijk) zichtba...

Klinische Praktijk

Behandeling van posttraumatische stresssymptomen met EMDR bij een patiënt met afasie

E.P.J. Janssen, L. van Donzel

Posttraumatische stressstoornis (PTSS) komt veel voor na niet-aangeboren hersenletsel (NAH), zoals een cerebrovasculair accident (CVA) of een traumatisch hersenletsel. De prevalentie van PTSS na traumatisch hersenletsel wordt in een meta-analyse g...

Klinische Praktijk

Leven met een cognitieve communicatiestoornis na hersenletsel

B.B., B.A.A. Bus, M. Reijbroek

proloog

De auteur van het ervaringsverhaal werd naar onze poli bij het hoogspecialistisch centrum voor hersenletsel en neuropsychiatrie verwezen nadat hij ruime tijd een ambulante revalidatiebehandeling bij het regionale revalidatiecentrum had ge...

Geautomatiseerde spraakanalyse bij onderscheiden van frontotemporale dementie en depressie

W.A. Krudop, A.E. Voppel, J.N. de Boer, H. van Schothorst, I.E.C. Sommer, Y.A.L. Pijnenburg

Frontotemporale dementie (FTD) wordt vaak, tot bij de helft van de patiënten, aangezien voor een andere (neuro)psychiatrische stoornis.¹ Deze diagnostische verwarring en de daaruit volgende vertraging (delay) in het stellen van de correcte diagnos...

Overzichtsartikel

Herkennen van depressie met computationele taalanalyse

S. Koops, S.G. Brederoo, J.N. de Boer, A.E. Voppel, I.E.C. Sommer

Depressieve stoornissen (hierna genoemd: depressie) komen veel voor en gaan gepaard met ernstig lijden, een hoge kans op zelfdoding, hoge gezondheidszorgkosten en hoog werkverzuim.¹

Accurate en tijdige diagnose is van groot belang voor succesvoll...

Overzichtsartikel

Psychiatrische aandoeningen bij mensen met een gehoorbeperking

A.E. Baker

Personen met een gehoorbeperking hebben een beperkte toegang tot gesproken taal. De impact van deze beperking voor het leren spreken, en als gevolg daarvan voor het leren lezen bij jonge kinderen die doof zijn geworden in hun eerste drie levensjar...