Themanummers

E. Van Assche, K. Van de Woestyne, A.A. van Elburg, T.K. Birkenhäger, J.J. Luykx, J.R. Zinkstok

‘Genetica, wat heb ik daar nou aan in de praktijk?!’ Als u zo denkt, is dit nummer juist voor u. Gezien de vele ontwikkelingen op het gebied van de psychiatrische genetica en de concrete consequenties die deze kunnen hebben, denken wij dat het tij...

De geschiedenis van de (psychiatrische) genetica: ontdekken, lezen en schrijven van DNA

E. Van Assche, J.J. Luykx

De rol van genetica in de psychiatrie is vaak onderwerp van discussie. De zoektocht naar kandidaat-genen voor specifieke psychiatrische stoornissen in de decennia vóór 2007 leidde tot teleurstellende en weinig consistente resultaten. Dit manco zet...

Genetica en psychiatrie

A. Abdellaoui, K.J.H. Verweij

Eeuwen geleden viel al op dat het risico op psychiatrische klachten groter is als andere familieleden die ook hebben (Kendler 2020). Risicofactoren voor psychiatrische klachten clusteren sterk binnen families, zoals sociale steun, kansen, trauma’s...

Genetisch risico van psychiatrische ziekten: wat weten we en hoe communiceren we dat?

J.R. Zinkstok, M.Z. van der Horst, R.P.H. Wouters, C.M. Aalfs, J.J. Luykx

Veel psychiatrische aandoeningen (vooral bipolaire stoornis, schizofrenie, ADHD en autisme) hebben een duidelijke erfelijke component (Pettersson e.a. 2019). Deze genetische component bestaat echter meestal niet uit één genetische oorzaak, maar ui...

Wat kan genetisch onderzoek ons leren over de overeenkomsten en verschillen tussen psychiatrische aandoeningen?

W.J. Peyrot, M.G. Nivard, C.A. de Leeuw

Uit de klinische praktijk weten we dat sommige psychiatrische aandoeningen onderling grote overeenkomsten hebben wat betreft symptomen en behandeling, terwijl andere aandoeningen onderling juist erg verschillen. De grote vraag is waar de samenhang...

Leidraad genetisch testen in de psychiatrie

M.Z. van der Horst, C.M. Aalfs, J.A.S. Vorstman, J.J. Luykx, J.R. Zinkstok

Er wordt steeds meer bekend over de genetische architectuur van psychiatrische aandoeningen en de verwachting is dat hierdoor diagnostiek- en behandelstrategieën in de toekomst verbeterd en gepersonaliseerd kunnen worden (Sullivan & Geschwind 2019...

Genetica en neurobiologische ontwikkelingsstoornissen

K. Vermeulen-Kalk, T. Kleefstra

Neurobiologische ontwikkelingsstoornissen (neurodevelopmental disorders, NDD’s) vormen een heterogene groep aandoeningen, waaronder onder andere autismespectrumstoornissen (ASS), ADHD en verstandelijke beperkingen vallen (American Psychiatric Asso...

Monogenetische oorzaken van psychiatrische aandoeningen: een overzicht

T.A.M.J. van Amelsvoort, A. Swillen

De enorme vooruitgang in genetische technologie zorgt ervoor dat we steeds meer genetische oorzaken van psychiatrische aandoeningen op kunnen sporen. Naast de relatief vaak voorkomende, maar individueel zeldzame, copy number variations (zie elders...

Genetisch onderzoek in de kinder- en jeugdpsychiatrie

C.M. Middeldorp, W.A. Akingbuwa, E.S. Jami, M. Bartels

Tweelingstudies hebben aangetoond dat, net zoals bij volwassenen, verschillen tussen kinderen in psychische klachten voor een groot deel worden verklaard door genetische factoren. Erfe lijkheidsschattingen, dat wil zeggen de variantie verklaard doo...

Lees verder

Translationele genetica: verwachtingen voor eetstoornissen en andere psychiatrische stoornissen

R.A.H. Adan, A.A. van Elburg

Translationeel onderzoek is gericht op de vertaalslag van veelbelovende resultaten van preklinisch (laboratorium-) onderzoek naar klinische toepassingen. Vragen vanuit de kliniek worden ‘vertaald’ naar onderzoeksvragen in het psychologisch of die...

Genetica van frontotemporale dementie

Y.A.L. Pijnenburg

Frontotemporale dementie (FTD) is een spectrum van neurodegeneratieve aandoeningen die met name de frontale en temporale hersengebieden aantasten. Samenhangend met de anatomische lokalisatie ontstaat een klinisch beeld gekenmerkt door stoornissen ...

Farmacogenetica in de psychiatrie; de huidige status quo

R. van Westrhenen, T.K. Birkenhäger

Bijwerkingen en beperkte effectiviteit zijn een groot probleem bij het gebruik van geneesmiddelen in het algemeen, maar zeker ook bij psychofarmaca (van Westrhenen e.a. 2020). Uit eerdere studies is gebleken dat farmacogenetische individuele kenme...

Samenspel tussen genetische achtergrond en omgevingsfactoren in de psychiatrie: stand van zaken en toekomstperspectief

B.P.F. Rutten, S. Guloksuz, M. Boks, J. van Os, J.J. Luykx, R. van Winkel

Psychische aandoeningen hebben een complexe ethiopathogenese, waarbij de genetische kwetsbaarheid gevormd wordt door een veelvoud van cumulatieve, maar kleine genetische effecten. Daarnaast is een reeks sociale en biologische omgevingsfactoren geï...

Onderzoeksartikel

De vertaling van genetische risicovarianten naar moleculaire ziektemechanismen

G. Snijders, R. Snijders, L.D. de Witte

De genetica van neuropsychiatrische stoornissen heeft de laatste decennia grote resultaten geboekt (Sullivan e.a. 2018; Neuner e.a. 2020). Door intensieve inspanningen van internationale consortia is een groot aantal genetische varianten gevonden ...

Nederlands-Vlaams toponderzoek

Genetica en effectiviteit van elektroconvulsieve therapie bij depressie

Waarom dit onderzoek?

Hoewel elektroconvulsieve therapie (ECT) een zeer effectieve behandeling is voor depressieve stoornissen, is de interindividuele effectiviteit wisselend waarbij het momenteel niet betrouwbaar vooraf te zeggen valt hoe een in...

Nederlands-Vlaams toponderzoek

Welke cellen spelen een rol bij neurologische en psychiatrische aandoeningen?

Waarom dit onderzoek?

Neurologische en psychiatrische stoornissen, waaronder stoor-nissen in middelengebruik, delen verschillende symptomen, die voort kunnen komen uit een gedeelde genetische achtergrond. Op andere vlakken vertonen deze aandoenin...

Ervaringsverhaal

Erfelijkheid en het 22q11-deletiesyndroom: ‘Mijn broer zegt dan: Saar, jij kunt weer andere dingen goed’

C.M. Aalfs

Sara (21) heeft het 22q11-deletiesyndroom, ook wel velocardiofaciaal syndroom genoemd. Dit syndroom is een multisysteemaandoening die voorkomt bij ongeveer 1 op de 3000 levendgeborenen. Het gaat gepaard met een sterk verhoogde prevalentie van neur...

Ervaringsverhaal

Erfelijkheid en schizofrenie: ‘Niet iedereen wil weten of zijn kinderen psychose zullen krijgen’

C.M. Aalfs

Oorsprong

'Natuurlijk hebben we ons afgevraagd waar de ziekte van Lodewijk vandaan komt. Zelf had ik een neef met godsdienstwaanzin en een oma met een zenuwziekte. De oom van mijn vrouw woonde levenslang bij zijn ouders, achteraf denken we dat hi...

Interview

‘Er vindt een revolutie plaats in de genetica’; interview met Danielle Posthuma

J.R. Zinkstok, J.J. Luykx, R. Herderschee

Danielle Posthuma (1972) is hoogleraar Genetica van complexe eigenschappen aan het Amsterdam UMC en zij is nationaal en internationaal een kopstuk in de psychiatrische genetica. Ze houdt zich al meer dan 20 jaar bezig met genetisch onderzoek naar ...