Het Zakboek verslavingsgeneeskunde is een praktisch naslagwerk dat bedoeld is voor zorgprofessionals die in hun werk te maken krijgen met verslaving, verslavingsartsen, maar ook huisartsen, verpleegkundigen, psychologen en andere hulpverleners. Het boek is samengesteld door een brede redactie van Nederlandse deskundigen uit de verslavingszorg en biedt een compact, actueel overzicht van diagnostiek en behandeling bij middelengebruik en gedragsverslavingen.

Het boek is overzichtelijk opgebouwd in vier grote delen. In het eerste deel bespreken auteurs algemene principes zoals herstelvisie, palliatieve zorg en acute klinische toestandsbeelden. Daarna volgen hoofdstukken over specifieke middelen, waaronder alcohol, opioïden, cannabis, nicotine en een hele reeks nieuwere psychoactieve stoffen. Het derde deel behandelt gedragsverslavingen zoals gokken en gamen, en het laatste deel richt zich op specifieke doelgroepen, zoals jongeren, ouderen, zwangeren en mensen met een verstandelijke beperking. Ook dubbeldiagnose, forensische zorg, verplichte zorg en ‘chemseks’ krijgen in dit laatste deel afzonderlijk aandacht. Elk hoofdstuk heeft een vaste structuur met aandacht voor symptomen, diagnosestelling, comorbiditeit en behandelopties.

De kracht van het boek ligt vooral in de praktische bruikbaarheid. Hoewel feitelijk wat te fors om letterlijk op zak te houden, is het zeker bijdehand en bedoeld om tijdens het werk snel te kunnen raadplegen, met duidelijke schema’s, kernpunten en behandelrichtlijnen. Bovendien werkt de link naar de onlineversie van het boek prima.

Bij daadwerkelijk gebruik gedurende 14 dagen op een verslavingsafdeling bleek het boek wonderlijk omvattend en voor iedere klinische situatie vond ik wel een handvat of een insteek. Door de consequente opbouw van de hoofdstukken vind je snel wat je zoekt. De multidisciplinaire aanpak is een groot pluspunt: er is niet alleen aandacht voor medicamenteuze interventies, maar ook voor psychologische en sociale begeleiding. Het werk biedt bovendien een breed overzicht van verslavingsvormen en doelgroepen, waardoor het geschikt is voor uiteenlopende werkvelden.

Het compacte format geeft enige beperkingen. De theoretische diepgang is wat beperkt en voor professionals die meer achtergrond willen over de neurobiologische of psychologische mechanismen van verslaving zijn aanvullende handboeken nodig. Ook zijn de behandelbeschrijvingen soms beknopt en er zijn weinig casussen of praktijkvoorbeelden. Voor de Vlaamse collega’s is het jammer dat cijfers uit de Vlaamse context en verwijzingen naar Vlaamse instanties ontbreken. Enkel in het hoofdstuk over verplichte ggz vonden we een expliciete verwijzing naar de Vlaamse context met een kadertekst van Catthoor. We missen links naar de Vlaamse zelfhulpwereld (tip: vervang .nl door .be), en naar het Vlaams expertisecentrum Alcohol en andere Drugs (VAD) en andere onlinehulpverlening.

Al met al is dit zakboek een aanrader: een waardevol hulpmiddel voor iedereen in het Nederlandse taalgebied die in de praktijk met verslaving te maken krijgt, ook niet-specialisten en collega’s in opleiding. Het combineert actuele kennis met een toegankelijke, overzichtelijke structuur. Hoewel het niet de diepgang biedt van een leerboek, vormt het een omvattend, praktisch en betaalbaar naslagwerk dat in elke zorgsetting van nut kan zijn.