Bij alle werkzaamheden van de psychiater is communicatie zeer belangrijk. Een adequate psycho­therapeutische attitude en de mogelijkheid tot het gebruik van psychotherapeutische vaardigheden zijn hierbij noodzakelijk vanwege de bijna per definitie complexe emotionele contacten met patiënten, naast­betrokkenen, teams etc. Waaruit bestaan deze attitude en vaardig­heden en hoe leer je die?

In dit boek willen Thunnissen en Nijs de algemeen toepasbare psychotherapeutische principes voor die complexe klinische praktijk beschrijven. Zijn zij daarin geslaagd en zou ik dit boek aanraden voor de opleiding tot psychiater?

De essentie van psychotherapie heeft een begrijpelijke opbouw. Na een hoofdstuk over de effectiviteit van psychotherapie volgen hoofdstukken over het eerste gesprek, de diagnostische fase, het betrekken van het systeem en psychotherapeutische technieken in de behandelfase. Daarna volgen verdiepende hoofdstukken zoals over motiveren, (tegen)overdracht, psychotherapie en farmacotherapie en over ‘hoe word en blijf je een excellente professional?’. In al deze verdiepende hoofdstukken belichten de auteurs theorie en verschillende aspecten van het thema met voorbeelden. Ook geven zij soms spannende opdrachten en handige tips om in de dagelijkse praktijk uit te proberen.

Het boek besteedt veel aandacht aan het belang van de therapeutische relatie en interpersoonlijke vaardigheden. Zo komt in het hoofdstuk over psychotherapie en farmacotherapie het interessante onderzoek van McKay e.a. (2006) aan de orde, waaruit bleek dat de persoon van de psychiater het verschil maakte bij de reactie van de patiënt op antidepressieve medicatie.

Als enige tekortkomingen mis ik een duidelijke uitleg over gehechtheidsstijlen en een vignet van Peter Fonagy, die met onder anderen Mary Target de actuele begrippen mentaliseren en epistemisch vertrouwen beschreven heeft.

Alles bij elkaar vind ik het een nuttig, inspirerend én onderhoudend boek. Nuttig en inspirerend, omdat het zoals beloofd algemeen toepasbare psychotherapeutische principes voor de klinische praktijk beschrijft, verdiept en met voorbeelden illustreert; ten slotte biedt het boek tips om deze principes uit te voeren. Vignetten van ‘meesters in de psychotherapie’ en leuke tips maken het boek onderhoudend. Ik raad het boek aan om de psychotherapeutische basisvaardigheden in de opleiding tot psychiater te leren en ook voor iedere psychiater die actuele kennis en kunde wil opdoen voor het optimaliseren van het dagelijkse contact met patiënten, naastbetrokkenen, teams, verzekeraars, etc.

• McKay KM, Imel ZE, Wampold BE. Psychiatrist effects in the psychopharmacological treatment of depression. J Affect Disord 2006; 92: 287-90.

  
  De Tijdstroom,

  Utrecht 2018

  324 pagina’s,

  isbn 978-90-589-8165-3,

  € 42,-

D. Philipszoon, psychiater en psychoanalytisch psychotherapeut, Zaandam