Dit is werkelijk een allervriendelijkst en ter zake boekje. ‘… tien tegen een dat je innerlijke criticus na het lezen van dit boek al een stuk minder te horen is’, schrijft de auteur in zijn voorwoord (p. 10). Ik heb er geen twijfel over dat dit zo is, al zullen we het vermoedelijk niet achterhalen. De toonzetting door de auteur doet wat hij inhoudelijk beoogt. En dat is zonder meer knap te noemen, want zo eenvoudig is het nog niet om technische, psychologische kwesties en jargon om te zetten in omgangstaal zonder dat het jip-en-janneketaal of simpel wordt. Ook heeft de auteur niet gekozen voor hapklare brokken en pasklare oplossingen. Zo zit het (psychische, emotionele) leven niet in elkaar. Ik geef het u te doen. Daarmee is dit boekje een fraai en aan te bevelen bibliotherapeutisch hulpmiddel.

Het gaat stap voor stap over de innerlijke criticus, over schaamte en schuld, om daarover na te denken en over hoe ermee om te gaan. In hoofdstuk 3 kan de lezer aan de hand van een aantal situaties scoren in welke mate hij of zij schaamte- en/of schuldgevoelig is. Maar ook dat is een opstapje om na te denken, om bijvoorbeeld zo nodig helder te krijgen dat wat de lezer altijd als vanzelfsprekend heeft gehouden over zichzelf (egosyntone patronen, schema’s), mogelijk helemaal niet zo vanzelfsprekend is (dus egodystoon wordt). En dat alles illustreert de auteur met heldere en aansprekende voorbeelden uit de praktijk en uit eigen levenservaring, op basis waarvan hij ‘relativerende gedachten en adviezen’ aanbiedt. Nu is er geen enkele onduidelijkheid over het metier van de auteur, maar in zijn tekst en uitleg overstijgt hij elk referentiekader.

De titel geeft te denken: Onvolmaakt tevreden; onvolmaakt kunnen/durven zijn en toch tevreden. Het doet me ook aan een uitspraak van Augustinus denken: een vriend is iemand die alles van je weet en toch van je houdt. Dat laat zich eenvoudig overzetten naar meer en meer van jezelf te weten (willen) komen en toch houden van jezelf. Hoe optimistisch kan een mens zijn over de haalbaarheid om je innerlijke criticus vriendelijker te stemmen? De auteur houdt de moed erin, hij lijkt zoiets te zeggen als: ‘All sorrows can be borne if you put them into a story or tell a story about them’ (Karen Blixen, geciteerd door De Schutter 2014, 88).

• Schutter D de. Het catastrofale. Essay over de eindigheid. Zoetermeer: Klement; 2014.

  Boom uitgevers,

  Amsterdam 2016

  142 pagina’s,

  isbn 978-09-587-5562-9,

  € 14,95

P. Verhagen, psychiater, Harderwijk