Dit boek is geschreven door een groot aantal (bijna allemaal vrouwelijke) toppers uit de Amerikaanse academische verslavingspsychiatrie. In de afgelopen 15 jaar is de kennis over het onderwerp vrouwen en verslaving enorm toegenomen, sinds de Amerikaanse National Institutes of Health in 1993 besloten inclusie van significante aantallen vrouwen te eisen voor financiering van onderzoek. Voordien was verslavingsonderzoek bijna uitsluitend onderzoek bij mannen. De eerste bedoeling van het boek is aandacht te vestigen op onderzoek naar de diverse verschillen  tussen vrouwen en mannen en de relatie van die verschillen met allerlei aspecten van verslaving. In deze opzet zijn de redacteuren geslaagd,dat wil zeggen dat de indruk achterblijft dat al het onderzoek ter zake het boek heeft gehaald. Ten tweede pogen de redacteuren de leemtes in de kennis te identificeren. Ook dit is gelukt, al is het dan vaak via de obligate vraag om meer onderzoek. Het gebrek aan specifiek onderzoek over het onderwerp van het boek stelt diverse auteurs voor problemen. Zo wordt een aantal problemen bij oudere
vrouwen verklaard door de menopauze, terwijl ze ook gelden voor oudere mannen. In het hoofdstuk over persoonlijkheidsstoornissen worden  eveneens aandachtspunten genoemd die evenzeer voor mannen van toepassing zijn (zoals het moeizamere beloop, de benodigde aandacht voor suïcidaliteit en de intensievere behandeling). Meermalen wordt aandacht gevraagd voor adequate diagnostiek van psychiatrische comorbiditeit en de noodzaak van integrale behandeling bij vrouwen, terwijl dit voor mannen ook de norm zou moeten zijn. Het boek bestaat uit 7 delen: een overzicht, biologische kwesties, comorbide psychiatrische problematiek, behandelresultaten, specifieke middelen, specifieke groepen en sociale en politieke kwesties. Deze indeling is niet erg geslaagd: in welk deel moet bijvoorbeeld onderzoek naar de effecten van behandeling van alcoholmisbruik bij getraumatiseerde adolescenten worden ondergebracht? De opzet heeft tot gevolg dat de beperkte hoeveelheid kennis die specifiek over sekseverschillen en verslaving gaat meerdere keren wordt genoemd, soms zelfs (zonder  overdrijving!) een keer of tien. Terugkerende thema’s zijn dat mannen een grotere kans hebben op alcoholafhankelijkheid en vrouwen op afhankelijkheid van tranquillizers of pijnstillers, dat vrouwelijke verslaafden vaker een traumatische voorgeschiedenis hebben en meer psychiatrische comorbiditeit, dat eetstoornissen vaker voorkomen, dat de tijdsperiode tussen het eerste gebruik en het optreden van verslaving bij vrouwen korter is evenals de periode tussen het optreden van verslaving en het zoeken van behandeling en dat het verschil in prevalentie afneemt. De redacteuren zijn in het uitwieden van deze herhalingen tekort geschoten. De kwaliteit van de hoofdstukken is nogal wisselend. Sommige hoofdstukken zijn minder goed. Het hoofdstuk over methodologie is onpraktisch, zie het advies bij elk onderzoek met premenopauzale vrouwen gedurende twee maanden prospectief de cyclus te bestuderen. Het hoofdstuk over trauma en posttraumatische stressstoornis (ptss) is vooringenomen. Ondanks recente metaanalyses waaruit blijkt dat eye movement desensitization and reprocessing (emdr) en klassieke vormen van exposure even effectief zijn en ondanks dat de
verhoogde kans op terugval door de belasting van klassieke exposure drie keer genoemd wordt, valt de term emdr in het geheel niet. De laatste 3 delen over specifieke middelen en groepen en over sociale en politieke kwesties bevatten ook weer veel herhalingen en zijn ongeïnspireerd. Dit moet – ondanks dat de intenties goeddeels worden waargemaakt – helaas het oordeel zijn over het hele boek: 526 pagina’s is teveel voor de beperkte hoeveelheid specifieke wetenschappelijke data. De stereotiepe droge vorm van opsomming van resultaten gevolgd door een conclusie helpt dan niet. Eigenlijk zou bij een boek over vrouwen en verslaving alles moeten afvallen wat alleen gaat over man-vrouwverschillen of alleen over verslaving. Dan was men echter na 50 pagina’s klaar geweest, was aan het verzoek van de uitgever tot levering van een kloek standaardwerk niet voldaan en hadden veel minder dan 60 wetenschappers een publicatie aan hun lijst kunnen toevoegen.

 

H. Sigling