Daniel J. Siegel heeft gestudeerd aan de Harvard Medical School en heeft de leiding over het Mindsight Institute en het ucla Mindful Awareness Research Center. In zijn nieuwe boek, dat volgt op zijn bestseller The developing mind, geeft hij een uiteenzetting van het fenomeen mindfulness. Mindfulness wordt gedefinieerd als het richten van je aandacht en het aanwezig zijn in het hier-en-nu. Er is toenemende empirische evidentie dat mindfulness de lichamelijke en psychische gezondheid kan bevorderen. Het bijzondere van het boek van Siegel is dat hij toonaangevend wetenschappelijk onderzoek verbindt met zijn persoonlijke ervaringen en met het toepassen van mindfulness in de klinische praktijk. Hoofdstukken over de werking van de hersenen wisselt de auteur af met de beschrijving van zijn eerste retraite. En het boek wordt afgesloten met toepassingsmogelijkheden van mindfulness tijdens psychotherapeutische behandelingen. Dat geeft het boek overigens ook iets verfrissends: we hebben hier niet te maken met een doorgewinterde beoefenaar van meditatie, maar met een wetenschapper die vanuit zijn interesse voor de werking van het brein gedetailleerd schrijft over zijn persoonlijke ervaringen met mindfulness. Het centrale idee van het boek is dat het bewustzijn van onze ervaringen niet alleen leidt tot een grotere harmonie met anderen en met onszelf, maar ook tot een harmonisatie van specifieke sociale en emotionele circuits in de hersenen. Zo kan het van moment-tot-moment aanwezig zijn op de lange termijn leiden tot een groter aanpassingsvermogen. Deze ideeën worden geadstrueerd met een aanzienlijke hoeveelheid wetenschappelijk onderzoek naar bijvoorbeeld aandacht, executief functioneren en zelfregulatie. En onderzoek naar de verschillen tussen top-down- en bottom-upinformatieverwerking. Mindfulness vraagt van ons om de top-downinformatieverwerking als het ware even op te schorten, onze opgedane kennis over onszelf en de wereld even uit te schakelen en zo dicht mogelijk bij de werkelijke ervaring van onszelf te komen als maar kan. Op deze manier aanwezig zijn bij jezelf leidt tot een houding van openheid, observatie en reflectie. We staan open voor wat is, en niet alleen voor wat ons geheugen ons voorhoudt dat er hoort te zijn. 'Being mindful is a way of becoming your own best friend,' zo citeer ik Siegel. En wie kan dat zichzelf nu ontzeggen …

A.E.M. Speckens