Dit boekje is een mooi en verzorgd document. Het is een verzameling van teksten van zes verschillende auteurs, van wie er vijf verbonden zijn aan het Nederlands Psychoanalytisch Instituut. Het geeft perfect aan waar de krachtlijnen van de Nederlandse psychoanalyse zich nu bevinden. Het gaat over het 'nu' en is vooral gebaseerd op auteurs die hun werk empirisch verifieerbaar maakten (Stern, Fonagy, Main en Blatt). Het sluit nauw aan bij de hedendaagse beweging rond mindfulness en mentaliseren. Tegelijk, en dit is bijzonder, merk je als lezer hoe klassieke inzichten en technieken uit de psychoanalyse vanuit een ander perspectief gezien, actueler worden en bruikbaar blijven. Dit is bijvoorbeeld het geval met het concept 'overdracht', dat de laatste jaren gekoppeld wordt aan de notie van interne werkmodellen en de verandering ervan door het effect van nieuwe ervaringen die in de interpersoonlijke relatie van de therapie worden opgedaan. De hoofdstukken van het boekje zijn divers, maar sluiten goed op elkaar aan. Van Dam beschrijft op een rijke manier de bruikbaarheid van de notie van 'het actuele moment' van Stern. Dit sluit zeer nauw aan bij de ontroerende klinische beschrijving van De Wolf, die dit koppelt aan de 'intersubjectieve interpretatieve mechanismen' van Fonagy en de plaats van het onbewuste daarin. Den Hollander geeft de hedendaagse neurobiologische achtergrond weer van wat er gebeurt in een dergelijk actueel moment, met nadruk op de rol van het spiegelneuronsysteem van Gallese. Van Mosel laat de lezer kennismaken met het zeer rijke, maar in het Nederlandstalig gebied weinig bekende werk van Argelander over hoe onbewuste conflicten zich vertolken in het eerste gesprek en hoe de methode van 'szenisch Verstehen' het mogelijk maakt om open te staan voor deze communicatie. Op basis van het werk van Bowlby, Main en Fonagy geeft Zevalkink een geschakeerde, heldere en klinische weergave van de verschillende gehechtheidsrepresentaties en hoe deze interne werkmodellen in het actuele moment aanwezig zijn. Dirkx beschrijft verder hoe interne werkmodellen onder vorm van objectrepresentaties gemeten kunnen worden door de Differentiationrelatedness scale van Diamond en Blatt. Het is een knap en fris boekje dat een mooi evenwicht vindt tussen enerzijds de rijkdom van wat een psychoanalytische benadering in de loop van de jaren naar voor heeft gebracht, met de nadruk op de klinische betekenis van onbewuste en overdracht, en anderzijds inzichten vanuit een meer empirische en neurowetenschappelijke benadering. Goed toegankelijk, verfrissend en voor iedereen met een psychodynamische belangstelling aan te raden.

R. Vermote