In dit artikel staan twee vragen centraal: (1) Hoe vaardig zijn lang opgenomen patiënten in psychiatrische ziekenhuizen gelet op hun basale zelfredzaamheid, sociale vaardigheden en de mate van interne en externe sociale integratie? (2) In welke mate spelen deze vaardigheden een rol bij het oordeel over ontslag naar vervangende zorg?

Conceptueel en factoranalytisch werden in dit onderzoek vier soorten vaardigheden onderscheiden: basale zelfredzaamheid (14 items), sociale vaardigheden (4 items), interne (6 items) en externe sociale integratie (20 items). Bij een steekproef van 381 lang opgenomen patiënten in vijf psychiatrische ziekenhuizen was 15% van de patiënten ernstig gehandicapt in hun basale zelfredzaamheid. Deze patiënten kwamen volgens het oordeel van de afdelingsarts en een verpleegkundige niet in aanmerking voor vervangende zorg.

Basale zelfredzaamheid bleek een noodzakelijke, echter geen voldoende voorwaarde te zijn voor indicatiestelling voor vervangende zorg. Voor een meer zelfstandig leven waren sociale vaardigheden zoals het voeren van een gesprek, het omgaan met geld, telefoneren, gebruik van openbaar vervoer, winkelen en het bereiden van een maaltijd minstens even belangrijk. Ongeveer de helft van de steekproefpatiënten had grote problemen ten aanzien van dergelijke vaardigheden. Van de patiënten, daarentegen, met goede sociale vaardigheden kwam 57% in aanmerking voor ontslag naar vervangende zorg zoals beschermende woonvormen, psychiatrische dagbehandeling, of poliklinische of RIAGG-zorg.