400 woorden om mijn bewondering en tevens kritiek weer te geven staan mij ter beschikking om een bijna onmogelijke taak te vervullen: u te laten delen in mijn leesavontuur. De hoofdredacteur, Aikaterini Fotopoulou, heeft een eveneens bijna onmogelijke taak op zich genomen om de inhoud van een twee jaar durende ‘doorlopende voorstelling’ weer te geven van symposia over de wederzijdse beïnvloeding van psychoanalyse en neurowetenschappen. Mijn bewondering geldt de ethiek en de opzet van zowel de symposia als het boek.

Vooropgesteld werd dat de sprekers en latere auteurs, die uit zo verschillende domeinen afkomstig zijn, elkaar zouden respecteren en hun claims van de waarheid met bescheidenheid zouden uitdragen en niet zouden vervallen tot het verketteren van hun opponenten, wat een dialoog tussen neurowetenschappers en psychoanalytici ten goede zou moeten komen. Daarin zijn de redacteuren zonder meer geslaagd. Chapeau! Het consigne dat de sprekers en auteurs meekregen, was ontologisch en taxonomisch en betrof de functionele verbinding tussen driften of motivatie en andere mentale processen. Een prachtig concept om onderzoekers uit zo verschillende domeinen tot een dialoog aan te zetten. Is dat ook gelukt? Gedeeltelijk! Het respect over en weer is er zonder meer. Wat de schrijvers verbindt, is een over­tuiging dat de ontologie voor alle deelnemers dezelfde zou zijn en dat de verschillen het gevolg zouden zijn van een babylonische taxonomie. Naar mijn mening zijn de organisatoren bij hun uitgangspunten niet radicaal genoeg geweest. Zij hebben gekozen voor auteurs met een empirische oriëntatie die beter aangevuld hadden kunnen worden met enkele fenomenologen, omdat zij ruimschoots hun sporen hebben verdiend op het terrein van de mind-body- dialectiek en de psychoanalyse. Het zou de dialoog tussen de psychoanalyse en de neurowetenschappen ten goede zijn gekomen wanneer het fenomenologisch idee van de ‘horizontale transcendentie’ hierin een rol zou hebben gespeeld. Bij het lezen van dit boek is mij eens te meer gebleken dat de kloof tussen Europa – Nederland niet meegerekend – en de Verenigde Staten in de perceptie van de psychoanalyse dieper is dan het water dat deze continenten scheidt.

From the couch to the lab pleit voor een dialoog, maar de titel suggereert een eenrichtingsverkeer en dat past niet bij een samenspraak. De titel van een volgende editie zou dan ook moeten luiden: From the couch to the lab and back .

Jos de Kroon