Fundamenteel wetenschappelijk onderzoek met behulp van nieuwe geavanceerde technologieën heeft de laatste tien jaar meer inzicht verschaft in de moleculair-biologische en genetische basis van dementie. Door de ontrafeling van pathogenetische processen is de visie op dementie als een onbegrepen degeneratief proces veranderd. In dit artikel bespreken wij van vier dementiële ziektebeelden deze recente ontwikkelingen. Aan bod komen de ziekte van Alzheimer, de ziekte van Huntington, de ziekte van Creutzfeldt-Jacob en de ziekte van Pick. Wat opvalt is dat veel onderzoek wordt verricht bij geselecteerde patiëntengroepen met een specifieke doch zeldzame genetische vulnerabiliteit. De bevindingen blijken echter ook van groot belang te zijn voor het onderzoek naar de pathogenese van solitair voorkomende, niet familiaire vormen van dementie.

Tot slot wordt stilgestaan bij de consequenties van het huidige onderzoek voor de toekomst. Naast optimisme is daarbij ook sprake van bezorgdheid vanwege de medisch-ethische aspecten waarmee het onderzoek ons confronteert.