Toen Vincent Felitti en Robert Anda in 1998 in hun onderzoek naar adverse childhood experiences ( ace ) lieten zien dat mishandeling of verwaarlozing in de jeugd later niet alleen psychische stoornissen veroorzaakt, maar ook talrijke lichamelijke ziekten, zoals van longen, hart en vaten en het immuunsysteem, en bovendien gepaard gaat met een significante reductie in levensverwachting, was dit groot nieuws. Het was alsof bezorgdheid over de gevolgen van kindermishandeling plotseling respectabel werd, iets voor dokters.

In het achtste hoofdstuk van het boek dat Ruth Lanius, Eric Vermetten en Clare Pain redigeerden, vertellen Felitti en Anda welke ongewone bevinding hen op het spoor bracht van hun baanbrekend onderzoek. Het was hun observatie bij de behandeling van ernstig overwicht dat juist de meest succesvolle patiënten, mensen die in een jaar zo’n 135 kg afvielen, hun behandeling voortijdig afbraken. Zo ontdekten zij dat overgewicht een functie vervulde in het compenseren voor vroege seksuele of lichamelijke mishandeling.

Het is maar een citaat uit een boek dat een rijkdom aan kennis over de gevolgen van het meemaken van mishandeling en verwaarlozing in de vroege jeugd biedt. De 27 hoofdstukken zijn zonder uitzondering geschreven door topwetenschappers, terwijl de zes delen van het boek (epidemiologie en geschiedenis; geestelijke en lichamelijke gezondheid; psychobiologische gevolgen bij kinderen; psychobiologische gevolgen bij volwassenen; diagnostiek; behandeling) elk worden gevolgd door een beschouwing van een vooraanstaand deskundige.

Discussies over controversiële thema’s, zoals de vraag of herinneringen die in de loop van de volwassenheid opduiken reëel of vals zijn, blinken uit door gedegenheid en zorgvuldigheid. Er zijn verrassende observaties, zoals het gegeven dat bij mensen met een borderlinepersoonlijkheidsstoornis niet een hoge mate van expressed emotion , maar juist een lage samenhangt met klinische terugval. Dit wijst op de rol van ouderlijke verwaarlozing in het ontstaan van deze stoornis. Of het feit dat kinderen uit de meest getroffen Cambodjaanse gezinnen in hun immigratieland Canada het best functioneerden, waarschijnlijk omdat zij meer dan wie dan ook het gevoel hadden te moeten compenseren voor de verliezen van hun familie.

Dit rijke boek laat zich niet samenvatten. Wel valt op hoe het traumaonderzoek steeds meer is opgeschoven van het fysieke naar het interpersoonlijke, zelfs in de aandacht voor neurobiologie.

F. Boer