achtergrond Patiënten met somatisch onvoldoende verklaarde lichamelijke klachten, kortweg onverklaarde klachten, zijn niet zelden lastig te motiveren voor een adequate behandeling. Dit heeft voor een deel te maken met de moeilijkheid om hen uit te leggen wat er aan de hand is zonder te vervallen in de dualistische stereotypieën van de tegenstelling somatisch-psychisch. In het kader van succesvol invoegen bij deze patiënten is dit een belangrijk probleem. De psychiater kan hiermee onder andere te maken krijgen in de eigen praktijk of in consultatie aan huisartsen en somatische specialisten.
doel Verwerven van kennis en inzicht betreffende huidige verklaringsmodellen voor onverklaarde klachten en de implicaties daarvan voor uitleg en voorlichting aan patiënten met deze klachten.
methoden Na een schets van de problematiek worden aan de hand van relevante literatuur hedendaagse inzichten in etiologie en pathogenese van onverklaarde klachten besproken. Ook diverse aspecten van de communicatie met patiënten met onverklaarde klachten worden nader toegelicht.
resultaten Hoewel over het onderwerp uiteraard nog veel onbekend is, is de biopsychosociale visie op ontstaan en voortduren van onverklaarde klachten inmiddels uitgewerkt in diverse verklaringsmodellen met daarop aansluitende behandelopties. Hiertoe behoren het centrale sensitisatiemodel, het stress-/immuunsysteemmodel, het gevolgenmodel, het dissociatiemodel, het lichaamsmentalisatiemodel en het assertive community treatment (act-)model. De modellen belichten elk specifieke aspecten van de problematiek. In het proces van definiëring van deze problematiek met de patiënt kunnen de verschillende modellen worden gebruikt als leidraad voor een acceptabele uitleg en voorlichting waarmee de patiënt beter gemotiveerd kan worden voor een geschikte behandeling.
conclusie Somatisch onvoldoende verklaarde lichamelijke klachten zijn biopsychosociaal steeds beter te verklaren. Dit gegeven kan onder andere in de communicatie met patiënten gebruikt worden voor adequate uitleg, voorlichting en motivering voor behandeling.