achtergrond Persoonlijkheidsstoornissen bij ouderen vormen een relatief nieuw thema in de psychologie en psychiatrie.
doel Dit artikel beoogt na te gaan in hoeverre het dsm-concept 'persoonlijkheids-stoornis' bruikbaar is voor ouderen en wat er bekend is over beloop, manifestatie, prevalentie, (test)diagnostiek en behandeling van persoonlijkheidsstoornissen bij ouderen.
methode Literatuuronderzoek met behulp van Psychinfo, Medline en PubMed (jaargangen 1980-2003) met als trefwoorden 'personality disorders' en 'elderly'.
resultaten Longitudinaal onderzoek tot op latere leeftijd is alleen verricht bij de antisociale persoonlijkheidsstoornis. Grootschalige prevalentieonderzoeken zijn schaars en de prevalentiecijfers zijn weinig eenduidig. Complicerende diagnostische factor is de afwezigheid van leeftijds-specifieke criteria bij het gebruik van de DSM-IV-TR. Bestaande meetinstrumenten om persoonlijkheidspathologie in kaart te brengen zijn weinig geschikt voor ouderen en specifieke persoonlijkheidsvragenlijsten of -interviews voor ouderen zijn niet beschikbaar. De behandelingsvormen bestaan uit uiteenlopende farmacotherapeutische interventies alsmede verschillende psychothera-peutische benaderingen en ondersteunende begeleiding. Effectonderzoeken naar de verschillende behandelingsvormen ontbreken.
conclusie Een voorlopige conclusie is dat zowel een individuele als een groepsgerichte adaptatiebevorderende aanpak, eventueel gecombineerd met psychofarmaca bij ouderen tot de meest aangewezen behandelmogelijkheden behoren. Effectonderzoek zal dit in de toekomst uit moeten wijzen.