achtergrond Depressie en apathie zijn verwante psychiatrische syndromen, met deels overlappende symptomatologie. Apathie is een motivatiestoornis die gekenmerkt wordt door een onvermogen om een activiteit te beginnen en vol te houden. De verminderde motivatie uit zich op alle vlakken van het dagelijkse functioneren: cognitief, gedragsmatig en emotioneel. Bij ouderen is het onderscheid tussen (laat ontstane) depressie en apathie onderwerp van discussie. Mogelijk wordt apathie op oudere leeftijd regelmatig ten onrechte gediagnosticeerd als depressie. Apathie blijkt als een opzichzelfstaand syndroom vooral voor te komen bij neurodegeneratieve ouderdomsziekten als de ziekte van Parkinson en dementie.
doel Onderscheiden van apathiesyndroom en (laat ontstane) depressie bij ouderen.
methoden Aan de hand van een patiëntvignet van een 76-jarige man wordt de differentiaaldiagnostiek van (laat ontstane) depressie en apathiesyndroom geïllustreerd. Er wordt stilgestaan bij mogelijke risicofactoren voor en pathogenese van apathie, en de mogelijke verschillen met (laat ontstane) depressie. De nog grotendeels experimentele behandelingsmogelijkheden van apathie worden besproken.
resultaten Uit het patiëntvignet blijkt dat bij deze hoogopgeleide 76-jarige man, die werd aangemeld bij de geheugenpoli in verband met geheugenklachten, de diagnostiek lastig was door de combinatie van marginale cognitieve stoornissen bij neuropsychologisch onderzoek (npo) en de discrepante anamnestische, heteroanamnestische en observationele bevindingen. Een langere observatieduur, herhaalde (hetero) anamnese, gebruik van specifieke meetinstrumenten, een proefbehandeling met antidepressiva en herhaling van het neuropsychologisch onderzoek zijn soms nodig om de definitieve diagnose apathiesyndroom te kunnen stellen.
conclusie Hoewel er vaak enige tijd en aanvullende diagnostiek voor nodig zijn, blijkt het mogelijk om (laat ontstane) depressie van apathie op oudere leeftijd te kunnen onderscheiden.