achtergrond Meerdere studies hebben veranderingen in hersenstructuur en hersenfunctie aangetoond die onderliggen aan obsessieve compulsieve stoornis (ocs). De bevindingen zijn echter grotendeels inconsistent wat betreft de betrokken hersengebieden en de richting van de veranderingen (hersenvolumevergroting of juist -verkleining, of lokale toe- of afname van functionele hersenactivatie). ocs wordt hoogstwaarschijnlijk veroorzaakt door een combinatie van erfelijke aanleg en omgevingsrisico's. De inconsistenties kunnen daarom niet alleen voortkomen uit verschillen in onderzoeksmethodiek, maar ook uit een differentiële impact van genetische en omgevingsrisicofactoren, die niet per se hoeven leiden tot identieke neurobiologische veranderingen.
doel Het onderscheiden van ocs-gerelateerde hersenveranderingen die zijn ontstaan door omgevings- en genetische risicofactoren.
methoden fmri-hersenactivatie tijdens een cognitieve planningstaak werd gemeten bij monozygote (mz) tweelingparen die ofwel discordant hoog/laag of concordant-hoog of concordant- laag scoorden voor oc-symptomen. mz-tweelingen zijn genetisch identiek. Discordantie voor oc-symptomen bij mz-tweelingparen is daarom met hoge waarschijnlijkheid toe te schrijven aan unieke omgevingsinvloeden. Concordantie voor oc-symptomen wijst daarentegen op een invloed van genetische factoren. Een vergelijking van fmri-activaties binnen discordante tweelingparen geeft daarom informatie over de omgevingsgerelateerde neurobiologie van ocs, terwijl een vergelijking tussen concordant-hoog en laag scorende tweelingparen informatie geeft over de genetische neurobiologie van ocs.
resultaten Zowel omgevings- als genetisch gedreven ocs werd gekarakteriseerd door relatief verhoogde fmri-activatie in de anterior cingulate en inferior prefrontale schors en verlaagde activatie in gebieden van de premotorschors, de pariëtale en temporale kwabben. Verder werden specifiek voor omgevingsgedreven ocs activiteitsafnames gevonden in de dorsolaterale prefrontale en frontopolaire hersengebieden en de lingual gyrus, en specifiek voor genetisch gedreven ocs activiteitsafnames in de globus pallidus en nucleus caudatus.
conclusie Onze resultaten suggereren dat de omgevingsgedreven neurobiologie van ocs met name veranderingen in hogere orde associatiegebieden betreft, terwijl de genetisch gedreven neurobiologie met name de basale ganglia betreft. Hersengebieden met gelijke veranderingen bij beide etiologieën kunnen deel uitmaken van een compensatiemechanisme.