achtergrond De hypothalamushypofyse- gonadenas (hpg-as) en de hypothalamus- hypofyse-bijnieras (hpa-as) en hun eindproducten testosteron en cortisol spelen een belangrijke rol in de regulatie van sociaal emotioneel gedrag. Hoewel recentelijk onderzoek uitwijst dat patiënten met een sociale fobie verhoogde cortisolresponsen hebben in reactie op sociale stress (Roelofs e.a. 2009), is er tot op heden geen onderzoek gedaan naar testosteronresponsen op sociale stress bij deze patiënten.
doel Nagaan of eerder vastgestelde cortisolstijgingen bij sociaal foben gepaard gaan met verhoogde testosteronstijgingen.
methoden Patiënten met een sociale fobie (sf: n = 18) en twee controlegroepen be- staande uit gezonde deelnemers (hc: n = 18) en patiënten met een posttraumatische stressstoornis (ptss: n = 12) werden blootgesteld aan een psychosociale stressor (de Trier Social Stress Test: tsst). Op tien tijdsmomenten (waarvan vijf voor en vijf na aanvang van de tsst) werd speekseltestosteron (T) bepaald. T-responsen werden gerelateerd aan speekselcortisol, speekselalfa-amylase, emotioneel trauma en subjectieve angst en agressie.
resultaten sf-patiënten hadden een verhoogde acute T-respons op de tsst, vergeleken met hc- en ptss-controlepersonen. Binnen de sf-groep hing de T-respons positief samen met emotioneel misbruik. Hoewel de T-respons bij gezonden samenhing met agressie, was dit bij sociaal angstigen niet het geval. Over het algemeen hingen T-responsen positief samen met cortisolreponsen, maar niet met alfa-amylase en subjectieve angst.
conclusie Deze bevindingen vormen het eerste bewijs voor verhoogde T-stressreacties bij patiënten met een sociale fobie. Verhoogde T-responsen bij sociale fobie gaan vooraf aan de eerder vastgestelde verhoogde cortisolresponsen en beide zijn positief gecorreleerd. Deze bevindingen tonen dat neuro-endocriene disregulaties bij sf niet alleen betrekking hebben op de hpa-as maar tevens op de hpg-as en ondersteunen de rol van testosteron in de regulatie van sociale angstreacties.