achtergrond Auto-immuunthyreoïditis (aitd) blijkt bij de bipolaire stoornis (bs) tweemaal vaker voor te komen dan bij gezonde controlepersonen.
doel Het verschaffen van inzicht in de achtergrond van deze comorbiditeit.
methoden Presenteren van een overzicht van verschillende studies uit de afgelopen jaren.
resultaten In verschillende centra kon bevestigd worden dat de prevalentie van tpo-antistoffen (een marker voor aitd) bij de bs verhoogd is vergeleken met gezonde controlepersonen. Naast lithium vormt aitd een onafhankelijke risicofactor voor het ontstaan van hypothyreoïdie. In een tweelingstudie bij 51 tweelingen met ten minste de indextweeling met bs en 25 controletweelingen bleek de prevalentie van aitd verhoogd te zijn bij de bs-indextweelingen, bij voor bs concordante cotweelingen en bij discordante monozygote cotweelingen maar niet bij discordante dizygote cotweelingen. Dit wijst op een gedeelde genetische factor. In een onderzoek bij 140 kinderen van ouders met bs bleek de prevalentie van aitd verhoogd te zijn, met name bij meisjes. Jongeren met aitd hadden (vooralsnog) niet vaker een stemmingsstoornis dan jongeren zonder aitd. Patiënten met bs vertonen een karakteristiek genexpressieprofiel van 21 genen betrokken bij onder meer inflammatie en auto-immuniteit. Dit profiel vertoont een opvallende gelijkenis met wat gezien wordt bij patiënten met aitd zonder een stemmingsstoornis. In dezelfde tweelingstudie bij bs en controlepersonen bleek het merendeel van deze genen tot expressie te komen bij de bs-indextweelingen, bij de concordante cotweelingen en bij zowel de monozygote als dizygote discordante cotweelingen. Dit wijst op de gedeelde omgevingsfactor voor het tot expressie komen van de meeste van deze genen.
conclusie De comorbiditeit van de bipolaire stoornis met de auto-immuunthyreoiditis blijkt bepaald te zijn door een gedeelde genetische kwetsbaarheid. De achtergrond daarvan lijkt een verstoring in het auto-immuunsysteem te zijn, waarbij bepaalde genen geactiveerd worden door omgevingsfactoren. Om welke omgevingsfactoren het gaat, is nog onduidelijk.