achtergrond Leukocytenscreening in verband met (beginnende) agranulocytose, de eerste achttien weken wekelijks en nadien maandelijks, is verplicht bij clozapinegebruik. Er zijn aanwijzingen dat diabetische ketoacidose (dka) en gastro-intestinale hypomotiliteit mede door ontbrekende screening, inmiddels meer slachtoffers maken dan agranulocytose. Op basis van beschikbare literatuurgegevens de incidentie en mortaliteit van ketoacidose en hypomotiliteit vergelijken met die van agranulocytose.
doel Vaststellen van de incidentie en mortaliteit van agranulocytose, diabetische ketoacidose en gastro-intestinale hypomotiliteit bij clozapinegebruik.
methoden In de literatuur werd gezocht naar gegevens over incidentie en mortaliteit van agranulocytose, diabetische ketoacidose (dka) en gastro-intestinale hypomotiliteit bij gebruik van clozapine.
resultaten In de drie grootschalige onderzoeken die in de jaren negentig zijn uitgevoerd, werd een incidentie van agranulocytose gevonden van 3,8-7,3‰. De mortaliteit van de getroffen patiënten bedroeg 2,2-3,1%. De incidentie van diabetische ketoacidose (dka) loopt sterk uiteen: 1,6‰, 1(op basis van spontaan gemelde casuistiek) tot 22,1‰ op basis van ontslagdiagnoses uit het ziekenhuis. De mortaliteit varieert beduidend minder: 20-31% van de aangedane patiënten komt te overlijden. Over gastro-intestinale hypomotiliteit werd slechts één epidemiologisch onderzoek gevonden, waarin een incidentie van 2,9‰ en een mortaliteit van aangedane patiënten van 20,3% werd gemeld.
conclusie Naar het zich laat aanzien heeft de verplichte screening op agranulocytose bijgedragen aan, zo niet geresulteerd in een lage mortaliteit van deze gevaarlijke bijwerking. Grootschalige onderzoeken voor de berekening van de vergelijkbare getallen zijn maar deels beschikbaar voor dka en beperkt tot één studie in het geval van gastro-intestinale hypomotiliteit. Binnen die beperkingen lijkt het erop dat de incidentie van deze twee bijwerkingen beduidend lager ligt dan voor agranulocytose maar dat de mortaliteit met 20-30%, tien keer zo hoog ligt. Op grond van deze voorlopige bevindingen wordt verplichte screening op deze twee zeldzame aandoeningen aanbevolen.