achtergrond Dyskinesie wordt door de meeste psychiaters beschouwd als tardieve dyskinesie en daarmee als een bijwerking van antipsychotica. Het blijkt echter dat veel antipsychoticanaïeve patiënten met schizofrenie toch bewegingsstoornissen vertonen en dat zelfs familieleden van patiënten met schizofrenie meer bewegingsstoornissen hebben dan gematchde gezonde controlepersonen.
doel Het bespreken van onderzoeksresultaten en een hypothese met bewegingsstoornissen als symptoom van schizofrenie en marker voor een genetische kwetsbaarheid en voorspeller voor een slechter beloop van de ziekte.
methoden Beeldvormend onderzoek liet een D2-dopamine-up-regulatie zien in de nigrostriatale dopaminebanen (Silvestri 2000), vooral bij patiënten met een slechte prognose (Schröder 1998). De hypothese was dat deze upregulatie niet alleen plaatsvindt in de nigrostriatale dopaminebaan, maar in alle dopaminebanen, en dat een 'gevoelig dopaminesysteem' betrokken is aan de basis, of als uiting van een kwetsbaarheid voor schizofrenie. Om deze pandopaminerge theorie te testen werden een aantal proxymaten voor de andere dopaminebanen gebruikt in een groot cohort patiënten met schizofrenie (n = 10.000) bij wie eps werd gebruikt als proxymaat voor de nigrostriatale baan, seksuele functiestoornissen voor de nigrostriatale dopaminebaan en ten slotte verandering in de cgi (Clinical Global Impression) voor het mesocorticale en mesolimbische systeem. Dit cohort leende zich niet voor een meer gedetailleerd onderzoek omdat positieve, negatieve of cognitieve symptomen niet gescheiden konden worden in een factoranalyse.
resultaten Een meta-analyse laat zien dat dyskinesie en parkinsonisme meer voorkomen bij antipsychoticanaïeve patiënten met schizofrenie en ook bij gezonde familieleden van patiënten met schizofrenie dan bij op risicofactoren gematchte controlepersonen. Daarnaast laten proxymaten een pandopaminerge betrokkenheid zien bij het ontstaan van dyskinesie.
conclusie Bij schizofrenie is er sprake van pandopaminerge kwetsbaarheid bij het ontstaan van dyskinesie met antipsychotische medicatie als exogene beïnvloeding van dit systeem. Dyskinesie en parkinsonisme zijn symptomen van schizofrenie bij antipsychoticanaïeve patiënten.