achtergrond Theory-of-Mind is het vermogen om gevoelens, gedachten en intenties aan jezelf en anderen toe te schrijven en daarmee gedrag te voorspellen en te verklaren. Kinderen ontwikkelen dit sociale snapvermogen tussen hun derde en zesde levensjaar. Kinderen met pddnos, een lichte variant van autisme, hebben vaak Theory-of-Mind-problemen.
doel Met dit onderzoek werd getracht meer zicht te krijgen op de Theory-of-Mind-ontwikkeling zowel van kinderen die zich normaal ontwikkelen als van kinderen met pdd-nos.
methoden Er werd een nieuwe test ontwikkeld: het Theory-of-Mind Takenboek. Hiermee werd zowel cross-sectioneel als longitudinaal onderzoek gedaan.
resultaten De interne consistentie, test-hertestbetrouwbaarheid, interbeoordelaarsbetrouwbaarheid, discriminerende validiteit, convergerende validiteit en criteriumvaliditeit van het Theory-of-Mind Takenboek zijn goed. Er zijn normscores berekend op basis van de resultaten van onderzoek bij 324 kinderen tussen drie en twaalf jaar. Een nieuwe bevinding van ons onderzoek is dat jongens een tragere Theory-of-Mind-ontwikkeling laten zien dan meisjes en dat Theory-of- Mind zich niet monotoon ontwikkelt, maar dat er sprake is van terugvallen of dips in de ontwikkeling. Bij zich normaal ontwikkelende kinderen vindt de meest uitgesproken dip plaats rond 72-78 maanden, bij kinderen met pdd-nos rond 85-90 maanden. Uit longitudinaal onderzoek met een duur van 20 maanden, bij 30 kinderen met pdd-nos, blijkt dat hun Theory-of-Mind-ontwikkeling vertraagd is, maar niet afwijkend. Ze maken eenzelfde soort Theory-of-Mind-ontwikkeling door als zich normaal ontwikkelende kinderen, en vertonen een vergelijkbare terugval in de ontwikkeling als de zich normaal ontwikkelende kinderen. Opvallend was dat ze op het einde van het longitudinale onderzoek hun Theory-of-Mind-achterstand hadden ingehaald. Dit lijkt het gevolg van blootstelling aan herhaalde metingen.
conclusie Het Theory-of-Mind Takenboek heeft goede psychometrische kwaliteiten en biedt nieuwe inzichten in de ontwikkeling van Theory-of-Mind bij kinderen: jongens zijn trager in hun Theory-of-Mind-ontwikkeling en kinderen laten een terugval zien rond 6-6,5-jarige leeftijd. Kinderen met pdd-nos zijn vertraagd in hun Theory-of-Mind-ontwikkeling.