achtergrond De ziekte van Parkinson is een complexe somatische stoornis, waarbij naast motorische ook niet-motorische, neuropsychiatrische symptomen voorkomen. Hoewel de motorische symptomen vaak in eerste instantie op de voorgrond staan, dragen de neuropsychiatrische symptomen vooral bij aan een forse afname van de kwaliteit van leven. Een deel van deze symptomen is direct het gevolg van neuroanatomische en neurochemische veranderingen in de hersenen. Andere symptomen zijn het gevolg van de medicamenteuze behandeling van de ziekte, met name dopaminerg en glutamaterg. Daarnaast kunnen enkele psychologische en psychiatrische klachten verklaard worden vanuit sociaal-maatschappelijke veranderingen die het gevolg zijn van de chronische progressieve aandoening. Bovendien draagt de cognitieve achteruitgang bij aan verminderde weerbaarheid en compensatie. Persoonlijkheidskenmerken tekenen zich vaak scherper af. Een biopsychosociaal model is van waarde voor een multidisciplinaire aanpak.
doel Overzicht krijgen van de neuropsychiatrische symptomen bij patiënten met de ziekte van Parkinson en handvatten voor een doelgerichte multidisciplinaire aanpak, met als doel de kwaliteit van leven van zowel patiënt als diens steunsysteem te vergroten.
methoden De neuropsychiatrische symptomen bij de ziekte van Parkinson zullen worden besproken: cognitieve stoornissen/dementie, angst, depressie, psychose, delier, impulscontrolestoornissen (waaronder pathologisch gokken, hyperseksualiteit, verslaving en punding).
resultaten Er zal aandacht besteed worden aan het klinische beeld, het ontstaansmechanisme en de behandelmogelijkheden. De herkenning van psychiatrische symptomen wordt vaak bemoeilijkt door de overlap met het neurologisch beeld. De psychiatrische behandelopties worden in grote mate beperkt door de neveneffecten op de motoriek. Aan de hand van enkele voorbeelden uit de praktijk wordt stilgestaan bij de voordelen van een multidisciplinaire aanpak, waarbij de psychiater en neuroloog gezamenlijk beleid voeren.
conclusie De ziekte van Parkinson is een complexe neurologische aandoening met een chronisch progressief beloop, waarbij herkenning en behandeling van de neuropsychiatrische symptomen in grote mate de kwaliteit van leven verbeteren.