achtergrond In de forensisch-psychiatrische kliniek (fpk) Assen wordt een onderscheid gemaakt tussen psychotische patiënten en patiënten met voornamelijk persoonlijkheidsproblematiek. De behandeling van beide groepen verschilt uiteraard op fundamentele punten. In onze behandelpraktijk worden wij geconfronteerd met een subgroep binnen de groep psychotische patiënten die gekenmerkt wordt door een sterk antisociaal gekleurde persoonlijkheid. Deze comorbiditeit kan belangrijke implicaties voor de succesvolle behandeling van deze subgroep hebben.
doel In kaart brengen hoe groot de groep psychotici met psychopathe kenmerken is en deze vergelijken met de groep van patiënten met een persoonlijkheidsstoornis. Bepalen in hoeverre deze subgroep verantwoordelijk is voor de agressieve en niet-agressieve incidenten in onze kliniek, en of we deze subgroep ook als gevaarlijker inschatten (risicotaxatie) op de korte termijn.
methoden In 2006 is gestart met een longitudinaal onderzoek waarin de comorbiditeit tussen psychopathie (gemeten met de Psychopathy Checklist-Revised, pcl-r) en psychose in kaart wordt gebracht. Later zijn daar andere variabelen aan toegevoegd, zoals middelengebruik, aantal incidenten en kortetermijnrisicotaxatie (Short Term Assessment Of Risk And Treatability; start).
resultaten De onderzoeksgegevens wijzen erop dat psychopathie sterk gerelateerd is aan zowel start-scores als aan (agressieve) incidenten. Psychotici scoren gemiddeld lager op de pcl-r. Middelengebruik in de voorgeschiedenis blijkt een belangrijke variabele: patiënten met middelengebruik in de voorgeschiedenis scoren hoger op de pcl-r en zijn verantwoordelijk voor meer (non-)agressieve incidenten.
conclusie Het verrichten van onderzoek naar de mate van psychopathie is van groot belang. De behandelpraktijk laat zien dat deze groep voor meer beheersproblemen zorgt. Middelengebruik in de voorgeschiedenis blijkt daarbij sterk complicerend. Dit onderstreept het belang van een goede verslavingsanamnese voorafgaand aan opname; de motivatie voor het gebruik blijkt namelijk te correleren met de mate van beheersproblemen.