achtergrond Afweerstijlen behoren tot de meest geaccepteerde psychodynamische concepten, ook buiten de psychoanalytische benaderingswijze van het psychisch functioneren. Er wordt verondersteld dat disadaptieve afweer een rol speelt bij kwetsbaarheid voor depressie en een verminderde kans op herstel, maar er zijn hierover weinig onderzoeksgegevens bekend.
doel Het bepalen van de predictieve waarde van afweerstijlen bij depressie.
methoden Bij 81 depressieve patiënten is de afweer bepaald met het Ontwikkelingsprofielinterview en met de Nederlandse versie van de Defense Style Questionnaire (dsq). Alle patiënten zijn daarna behandeld met kortdurende psychodynamische steungevende psychotherapie (kpsp).
resultaten Bij intake bleek het niveau van afweer bij vrouwen rijper dan bij mannen. Bij patiënten met een recidiverende depressie werd een onrijpere afweerstijl gevonden. De associatie tussen de interviewmeetmethode en de zelfinvulvragenlijst was bescheiden. De afweerstijl van patiënten die remissie hadden bereikt, bleek rijper in vergelijking met patiënten die niet hadden geprofiteerd van behandeling. De specifieke niveaus die in het Ontwikkelingsprofiel worden onderscheiden lieten een gedifferentieerd beeld zien. Het niveau van symbiose, gerepresenteerd door afweermechanismen als opgeven en apathisch terugtrekken, bleek gerelateerd aan een slechte uitkomst. Daarentegen bleken de afweermechanismen van het meer neurotische niveau 'rivaliteit', zoals verdringing en effectontkenning, geassocieerd met een gunstige uitkomst. De verklaarde variantie van het predictiemodel was 30%.
conclusie Dit onderzoek levert aanwijzingen voor de relevantie van afweerstijlen bij depressie. Het suggereert een gedifferentieerde predictieve waarde voor verschillende disadaptieve niveaus van afweer afzonderlijk. Dit kan behulpzaam zijn bij het uitwerken van de meest effectieve psychotherapeutische strategieën voor een individuele patiënt.