achtergrond Uitgestelde posttraumatische stressstoornis (ptss) is een verergering of reactivatie van eerdere subklinische ptss-symptomen. Vóórkomen en determinanten van uitgestelde ptss zijn onduidelijk.

doel Nagaan van de prevalentie van uitgestelde ptss en daarmee samenhangende factoren, met name traumagerelateerde factoren.

methoden Systematische zoektocht in de literatuur m.b.v. Medline, PsycLit en embase naar tijdschriftartikelen gepubliceerd tussen 1980 en maart 2007. Wij selecteerden longitudinale, prospectieve studies volgend op blootstelling aan potentieel traumatische gebeurtenissen, waarin deelnemers werden bevraagd 1-6 maanden na het trauma en met een follow-upduur van minimaal 12 maanden na het trauma, waarin het aantal nieuwe gevallen en het aantal remissies tussen meetmomenten werd gerapporteerd. Gegevens werden samengevoegd gebruikmakend van random effectsmodellen.

resultaten De zoektocht leverde 22 studies betreffende 5890 deelnemers op. Van deelnemers aan alle metingen in het onderzoek, voldeed 26,1% (95%-betrouwbaarheidsinterval: 21,4-31,4) aan criteria voor ptss bij een of meer meetmomenten. Van hen voldeed 26,3% (19,5-34,4) voor de eerste maal aan ptss-criteria bij follow-up langer dan 6 maanden na het trauma (uitgestelde ptss). Uitgestelde ptss kwam vaker voor onder ptss-patiënten in militaire cohorten dan in andere cohorten. Bij random-effects-metaregressieanalyse van 8 studies onder overlevenden van verkeersongevallen vormde de gemiddelde ernst van verwondingen (Injury Severity Score) een significante voorspeller van de proportie van ptss-gevallen met uitgestelde ptss. Deelnemers die aanvankelijk voldeden aan criteria voor partiële ptss kregen vaker uitgestelde ptss dan overige deelnemers.

conclusie Uitgestelde ptss, bestaand uit geleidelijk progressieve toename van ptss-symptomen, kenmerkt gemiddeld ongeveer een kwart van de casussen van ptss. Onze bevindingen suggereren de mogelijkheid dat ernst van verwonding en blootstelling aan militaire gevechtssituaties van invloed zijn op de stressrespons, waarbij een aanvankelijk beschermend effect ontstaat tegen ontwikkeling van ptss-symptomen, gevolgd door een verhoogd risico op uitgestelde ptss.