achtergrond Bipolaire stoornissen hebben een sterke neiging tot recidivering. Hoewel medicatie in de acute en onderhoudsfase de frequentie en de ernst van recidiefepisoden kan beperken, is voor veel patiënten algehele stabilisatie niet realiseerbaar. Psychotherapie kan het risico van een nieuwe episode verder verkleinen door verbeterde therapietrouw, aanpassing van de leefstijl en een vroegere detectie van stressfactoren en signalen van dreigend recidief.

vraagstelling Wat is de bijdrage van psychotherapie bij de recidiefpreventie van bipolaire stemmingsepisodes?

methode Er wordt een overzicht gegeven van de psychotherapievormen die specifiek ontwikkeld werden voor de bipolaire stoornis: psycho-educatie (pe), cognitieve gedragstherapie (cgt), interpersoonlijke en sociaalritmetherapie (ip-srt) en gezinsgerichte therapie (fft), en de resultaten van recent vergelijkend effectonderzoek.

resultaten pe, cgt, ip-srt en fft, toegevoegd aan farmacotherapie tijdens een depressieve episode of in de euthyme fase, geven in uiteenlopende onderzoeken alle een toename van de tijd tot een volgende episode.

conclusie Naast de inmiddels gangbare (groeps)psycho-educatie is er een plaats voor specifieke psychotherapievormen bij de preventieve onderhoudsbehandeling van bipolaire stoornissen. De Nederlandse richtlijn (2007) beveelt aan om deze toe te passen bij onvoldoende stabiele patiënten, interepisodische restsymptomen, problemen met de acceptatie van de stoornis en bijkomende psychosociale problemen gerelateerd aan de stoornis.