De Wet Bijzondere opnemingen psychiatrische ziekenhuizen (Bopz) maakt bij een opgenomen patiënt dwangbehandeling mogelijk 'voor zover dit volstrekt noodzakelijk is om gevaar voor de patiënt of anderen, voortvloeiende uit de stoornis van de geestvermogens, af te wenden'. Als 'volstrekt noodzakelijk' wordt alleen die behandeling beschouwd die doelmatig is in het bestrijden van het gevaar (effectiviteit), waarbij belasting en risico's in verhouding staan tot het doel (proportionaliteit), en die niet door een minder ingrijpend alternatief kan worden bereikt (subsidiariteit). Bij ontbreken van gerandomiseerd, gecontroleerd onderzoek naar de effectiviteit van dwangbehandeling is het volgende niveau van bewijs dat van ander, liefst gecontroleerd, onderzoek.

Vier onderzoeken vergeleken het effect van psychiatrische opname plus psychofarmacologische dwangbehandeling bij overwegend psychotische en voor een klein deel depressieve patiënten met een vrijwillig behandelde patiëntengroep en vonden geen belangrijk verschil wat betreft psychiatrische stoornissen, inschatting door de patiënt zelf, medicatietrouw na ontslag of kans op heropname.

Een vijfde onderzoek toont een verband tussen weigering van antipsychotica en schadelijke effecten als langere opname en meer gevaar alsmede middelen en maatregelen. Twee vergelijkende onderzoeken naar effectiviteit van voorwaardelijke ambulante dwangbehandeling met antipsychotica wijzen eveneens op effectiviteit, mogelijk met een voordeel van de depotvorm boven orale toediening. Een onderzoek naar uitkomsten van ect vond geen verschil in antidepressieve werkzaamheid, het subjectieve oordeel van de patiënt post hoc of de behandeling hielp en de instemming evt. opnieuw ect te ondergaan bij vrijwillig opgenomen patiënten die informed consent gaven voor de behandeling met ect, onvrijwillig opgenomen patiënten die eveneens informed consent gaven en onvrijwillig opgenomen patiënten met ect-dwangbehandeling.

Daar het beschikbare onderzoek over dwangbehandeling met psychofarmaca en ect bij psychiatrische patiënten vergelijkbare effectiviteit als bij vrijwillig behandelde patiënten toont, terwijl de algemene werkzaamheid van psychofarmaca en ect bij de gebruikelijke indicaties zoals in richtlijnen genoemd vaststaat, kunnen deze behandelingen toch als effectief worden beschouwd.