achtergrond Het concept van fetal programming wordt gezien als verklaring voor de samenhang tussen prenatale omgeving en toekomstige psychiatrische stoornissen. Naast de genetische aanleg is prenatale stress van invloed op de ontwikkeling van de hypothalamus-hypofysebijnieras (hpa-as), een van de voornaamste stresssystemen van het menselijk lichaam. Cortisol is het eindproduct van de hpa-as. Tot op heden is er veel onderzoek verricht naar de relatie tussen de activiteit van de hpa-as en psychiatrische stoornissen. Bij veel psychiatrische stoornissen is sprake van een ontregelde hpa-as met een veranderd cortisolritme. De ontwikkeling van de hpa-as in kinderen is echter nog onvoldoende onderzocht.

doel Het in kaart brengen van de belangrijkste oorzaken en gevolgen van de activiteit van de hpa-as in jonge kinderen.

methoden Dit onderzoek is ingebed in de Generation R-studie, bij een cohort van kinderen geboren in Rotterdam. In dit cohort werd met behulp van vragenlijsten prenatale stress van de ouders gemeten. In een subcohort werd bij ruim 400 kinderen op de leeftijd van 13-20 maanden het cortisoldagritme bepaald. Daarnaast werd op de leeftijd van 18 maanden de Child Behavior Checklist (cbcl) afgenomen.

resultaten Al op deze leeftijd is een cortisoldagritme herkenbaar, een ochtendpiek was echter maar bij een minderheid van de kinderen detecteerbaar. Prenatale stress van de ouders hangt samen met de cbcl-score van het kind op 18 maanden. Er zal gekeken worden of het cortisoldagritme samenhangt met zowel prenatale stress als het gedrag van het kind.

conclusie Deze studie draagt bij aan de kennis over het dagelijkse cortisolritme bij jonge kinderen. De kracht van deze studie is de combinatie van prenatale stress en cortisol als verklaring voor de diversiteit in het gedrag van jonge kinderen. Daardoor kan de hypothese worden getoetst of prenatale stress de ontwikkeling van de hpa-as ongunstig kan beïnvloeden en of deze stress een van de potentiële voorspellers is van later probleemgedrag.