Ik vind het jammer, maar dit boek biedt wat de titel belooft. Bij een eerste blik op de inhoudsopgave was ik aangenaam verrast. Het leeuwendeel van dit werk gaat over verschillende vormen van nietchemisch verslavingsgedrag. Het is dan ook een belangrijke verdienste van dit boek om deze thema's zo veelomvattend onder de aandacht te brengen. Het sluit hiermee aan bij actuele tendensen binnen de verslavingszorg en bij het bredere maatschappelijke debat over allerlei vormen van 'nieuwe' potentiële verslavingen. Deze trend is in de vs al langer gaande en meteen valt het uitgesproken Amerikaanse karakter van het werk op. Zo gaat veel aandacht naar de rol van zelfhulpgroepen waarvan vele in ons taalgebied nauwelijks bestaan: Overeaters Anonymus, Debtors Anonymus (voor koopverslaving) en Sexual Addicts Anonymus. De verschillende bijdragen zijn geschreven vanuit een psychosociale invalshoek. Een medisch- psychiatrische insteek ontbreekt nagenoeg volledig, waardoor de aandacht voor medisch-biologische en farmacotherapeutische aspecten uitermate beperkt blijft. Dit staat in schril contrast met actuele visies op verslaving en met de inleiding van het boek zelf, waarin duidelijk gekozen wordt voor een medisch model en het motto 'Addiction is a brain disease that manifests as compulsive behavior (Leshner 2001)' als centraal begrip naar voren wordt geschoven. Het boek is eenvoudig gestructureerd. Per thema zijn er netjes twee hoofdstukken, één om de problematiek te schetsen en diagnostische handvatten aan te reiken en één waarin de behandeling centraal staat. Het geheel is doorspekt met uitgebreide gevalsbeschrijvingen, nuttige literatuursuggesties, websites en contactadressen. Veel aandacht gaat ook naar handige vragenlijsten voor screening of diagnostiek. Het deel over de chemische verslavingen biedt weinig nieuws. Een toch wel interessante en goed uitgewerkte invalshoek is het Matrix-behandelmodel waarbinnen verschillende interventies geïntegreerd worden tot een niet-confronterend, structurerend cognitief gedragstherapeutisch georiënteerd programma. Het is een erg pragmatisch model en een nuttige invalshoek binnen een ambulante setting. Veruit het best uitgewerkt is het deel over pathologisch gokken. Het brengt een goed overzicht van verschillende diagnostische instrumenten. Wat betreft behandeling is er veel aandacht voor een systematische cognitief-gedragstherapeutisch georiënteerde invalshoek. De lezer krijgt ook waardevolle tips die recht uit de dagelijkse klinische praktijk zijn gegrepen. Zo wordt gewezen op het gevaar van groepsbehandelingen en zelfhulpgroepen. Een bevinding die we vanuit de eigen praktijk kunnen bevestigen is de toename van craving en terugval kort na de groepsbijeenkomst. Dit geeft te denken over de rol van therapiesessies als mogelijke triggers. Het deel over eetverslavingen komt minder uit de verf. Op zich is het een waardevol uitgangspunt om bij eetstoornissen vanuit een verslavingskader te denken. Toch wordt de mogelijke conceptuele relatie tussen eetstoornis en verslaving slecht uitgewerkt. Ook de hoofdstukken over minder typische vormen van verslavingsgedrag, zoals seksverslaving, workaholisme en compulsief koopgedrag, zijn kwalitatief minder goed uitgewerkt. De kennismakingshoofdstukken zijn op zich best interessant, vooral door het nieuwe van de thema's. De hoofdstukken over de behandeling vertonen echter weinig systematiek en verschillende behandelmodellen worden, schijnbaar ad hoc, door elkaar gebruikt. De verschillende auteurs lijken hun individuele behandelpraktijk en ervaring naar voren te schuiven. Op zich is dit begrijpelijk, want tot op heden is er weinig systematisch onderzoek verricht naar de conceptualisering van deze gedragsstoornissen en de behandeling ervan. Dit brengt ons meteen bij de - voor mij - belangrijkste tekortkoming van dit werk. Het lijkt me een gemiste kans niet diepgaand na te denken over de conceptualisatie van gedragsstoornissen die zich alle situeren binnen een impulsief-compulsief spectrum. Door op een oppervlakkig niveau te blijven en zich te beperken tot herkenning en (vaak waardevolle) tips voor het omgaan met deze stoornissen, biedt het boek helaas slechts wat het belooft: a practical guide to diagnosis and treatment.

G. Dom