Wie, afgaand op de titel, een overzicht hoopt te krijgen van het bredere veld van lichaamsgerichte psychotherapie, komt bedrogen uit. Body-Mind Psychotherapy (bmp) staat voor de eigen integratie van de auteur binnen dit domein. In het eerste deel bespreekt Aposhyan de maatschappelijke overwaardering van spraak en technologie als gevolg van het cartesiaans dualisme. Uitingsvormen hiervan zijn de wetenschappelijke interesse voor cognitieve stoornissen en de dominante positie van verbale therapievormen. bmp heeft een plaats tussen ruimere neurobiologische modellen van het ontstaan van intelligentie en emoties. Sleutelbegrippen zijn het respect voor de wijsheid van het body-mindsysteem, het erkennen en betrekken van elk aspect ervan, het dialogeren met lichaamsdelen, het opvolgen van energiestromen, en het geloof in ontwikkelingsmogelijkheden tijdens de gehele levensloop.Vervolgens komen de doelen en het daadwerkelijke verloop van de bmp aan bod. Het lichaamsbewustzijn van de patiënt verdiept zich door zelfobservatie van beweging, houding en ademhalingspatroon, expressie van emotie, en identificatie met het kernzelf. De houding van de therapeut omvat volle aanwezigheid vanuit het eigen lichaamsbewustzijn, geduldig luisteren, verwelkomen en aanvaarden van wat komt. De gehanteerde methoden zijn noch invasief (beperkt gebruik van aanraking), noch regressiebevorderend (nadruk op containment van emotie en op het hier-en-nu). Ze leiden de patiënt naar ruimere keuzes in de eigen ontwikkeling. In het derde deel wordt besproken hoe de patiënt een dieper bewustzijn kan ontwikkelen van vormsystemen (spieren, beenderen en zenuwen) en ervaringssystemen (huid, vochten, vet, ingewanden, endocriene systeem). Het vierde deel omvat specifieke besprekingen van bijvoorbeeld de bewegingsanalyse van de volwassene vanuit de vroegkinderlijke motorische ontwikkeling, de bewustwording van cellulaire verandering, en diverse klinische kwesties zoals de invloed van perinatale ervaringen, hechtingsmoeilijkheden, trauma en dood.In het algemeen is het boek vlot leesbaar. Belangrijke termen worden in een woordenlijst verklaard. Met talrijke klinische voorbeelden raakt Aposhyan de lezer door zich te tonen als een zorgvuldige therapeute met oog voor subtiele lichamelijke processen. Zij beschouwt integratie van paradoxen (geven zonder afhankelijkheid te creëren, de patiënt diep genoeg raken maar ook licht genoeg om de geest te openen e.d.) terecht als fundamenteel voor de bmp. Desondanks domineert de neurofysiologische invalshoek en ontbreken psychodynamische grondleggers zoals Reich en Lowen (karakterstructuren, bio-energetica), en ook expliciete verwijzingen naar het hogere (spirituele) bewustzijn. Ook een grondige bespreking van diagnostiek, indicatiestelling en valkuilen voor bmp blijft uit.Dit boek draagt ongetwijfeld bij tot het demystificeren van lichaamstherapie en kan de eerder wetenschappelijk ingestelde psychiater aanzetten zich hiervoor open te stellen. Een eerste stap om dit zelf te durven ervaren ?

P. de Raedemaeker