Tot 70% van de wereldbevolking zoekt zijn heil in wat wij 'alternatieve behandelingen' noemen. Hoewel dit in Zuid-Amerika wijdverbreid is en men Noord-Amerika voor nuchterder houdt, kiest toch ook daar 25% van de bevolking voor dergelijke behandelwijzen. De schoolse geneeskunde heeft er steeds een afkeer van gehad en geweigerd onderzoek te financieren. Echter, deze stoffen blijken niet van toxiciteit gevrijwaard, zijn allesbehalve goedkoop en onderzoek ermee wordt vaak als ondermaats beschouwd. Zo gaat de vergelijking St.-Janskruid versus antidepressiva mank aan de lage doseringen van de antidepressiva. Patiënten vinden het vaak moeilijk om over gebruik van alternatieve middelen te spreken, bang de wind van voren te krijgen. Daarom is het prima dat psychiaters met leeropdrachten dit boek hebben samengesteld, als overzicht van de huidige stand van zaken, om de pro's en contra's op een rij te zetten, en om de muur tussen dokters en patiënten te slechten. De voor behandeling voorgestelde stoornissen zijn stemmingsstoornissen (eigenlijk depressie en dementie!), angst- en slaapstoornissen, premenstruele klachten en cognitieve stoornissen. Aan polyfarmacie met natuurlijke middelen en de bijwerkingen ervan is één hoofdstuk gewijd. De drie appendices bevatten nuttige informatie over werkzame bestanddelen, indicaties en doseringen, alsmede eventuele onderlinge combinaties en interacties met echte farmaca.

In de onderzoeken met St.-Janskruid werden te weinig ernstig depressieve patiënten geïncludeerd. De omega-3-vetzuren beleven een psychiatrische revival bij stemmingsstoornissen na een eerste orthomoleculaire episode bij psychoses. Hetzelfde geldt voor S-adenosylmethionine, waarbij merkwaardig is dat de transmethyleringshypothese niet wordt uitgewerkt en het uiterst verdienstelijke werk van collega Pepplinkhuizen bij de episodische polymorfe psychose (icd 23.0, 23.1) zelfs niet wordt vermeld. Onopgehelderd blijft dan ook wat S-adenosylmethionine moleculair zou bewerkstelligen bij de patiënten; hetzelfde geldt voor de lovende teksten over foliumzuur. Dehydro-epiandrosteron, het wonderhormoon met verjongende eigenschappen (zoals het wordt aangeprezen), is in de vs als voedingssupplement verkrijgbaar, from all places! Hoewel op grond van de sinds 1980 exponentieel gestegen aantallen publicaties over toepassingen van dit neurohormoon geconcludeerd wordt dat het niet voor klinisch gebruik kan worden aanbevolen, volgen daarop 'behandelrichtlijnen' in negen punten. De slaapverwekkende eigenschappen van melatonine worden met verkwikkende praktische adviezen (een halfuur vóór het slapen gaan 3 mg) en interessant onderzoek bij andere indicaties ingelijst. Het natuurlijke hormoon is aldus gebruikt echter niet vrij van bijwerkingen. Het natuurproduct valeriaan, alom geprezen om zijn affiniteit met de god Hypnose, blijkt echter veeleer 'polytheïstisch' in zijn samenstelling, bestaande uit vier chemische groepen van mogelijke werkzame bestanddelen. Inositol (12 gram dd) blijkt werkzaam bij depressies, paniekstoornis, dwangstoornissen en boulimie. Fenylethylamine (0,5-14 mg, of tot 60 mg dd) met remming van mao-b (selegiline 2 dd 5 mg) bewerkstelligt remissie bij 60% van de aldus behandelde depressieve patiënten.

Kortom, dit boek biedt een verfrissende, objectieve, op onderzoek gestoelde kijk op een gebied dat te lang in een verdomhoekje heeft gestaan en aldus aan een hopelijk wetenschappelijk gefundeerde herrijzenis begint.

M.J.A.J.M. Hoes