Waarom dit onderzoek?

Elektroconvulsietherapie (ECT) is een veilige en effectieve behandeling, specifiek bij patiënten met een ernstige depressie op latere leeftijd (> 55 jaar). Voorspellers van een goede respons zijn onder andere psychotische kenmerken, kortere duur van de depressie en beperkte medicatieresistentie. Het is onduidelijk of het betere effect bij patiënten met een depressie met psychotische kenmerken veroorzaakt wordt doordat zij eerder verwezen worden voor ECT vanwege de ernst van hun ziekte en levensbedreigende symptomen, hetgeen resulteert in een kortere duur van de indexepisode.

Onderzoeksvraag

Is er een verschil in remissie na ECT tussen patiënten met een ernstige depressie met en zonder psychotische kenmerken op latere leeftijd? Daarnaast: kan de relatie tussen psychotische kenmerken en remissie na ECT verklaard worden door de duur van de depressieve episode?

Hoe werd dit onderzocht?

Wij combineerden twee klinische cohorten, hetgeen resulteerde in een groep van 186 patiënten van Vlaamse en Nederlandse afkomst. Patiënten werden tweemaal per week behandeld met ECT en de effectiviteit werd gemeten met de Montgomery Åsberg Depression Rating Scale (MADRS), waarbij remissie werd gedefinieerd als een score < 10 gedurende minstens twee opeenvolgende wekelijkse evaluaties. Lineaire regressiemodellen werden gebruikt om de verschillen in remissie tussen depressie met en zonder psychotische kenmerken te vergelijken. We corrigeerden daarbij voor leeftijd, geslacht en de ernst van de depressie voor aanvang van ECT.

Belangrijkste resultaten

Patiënten met een psychotische depressie op latere leeftijd bereikten vaker remissie (68,9% versus 51,0%) in vergelijking met degenen met een depressie zonder psychotische kenmerken. Dit hogere remissiepercentage na ECT kon niet verklaard worden door een kortere duur van de voorafgaande depressieve episode.

Consequenties voor de praktijk en de toekomst

Het gegeven dat een depressie met psychotische kenmerken beter reageert op ECT kan niet worden verklaard doordat deze patiënten sneller behandeld worden; dit subtype depressie is de voorspellende factor voor de kans op remissie, zoals ook eerder beschreven.

Psychotische depressie zou mogelijk gezien moeten worden als een subtype met een andere etiologie. In eerder onderzoek werd immers reeds aangetoond dat het genetisch profiel van een patiënt met een ernstige depressie, specifiek een hogere kwetsbaarheid voor schizofrenie, samenhangt met remissie na ECT. Daarnaast lijkt een depressie met psychotische kenmerken samen te hangen met een afname van functionele verbindingen in het frontopariëtale resting-statenetwerk van het brein. Toekomstig (neurobiologisch) onderzoek zal moeten uitwijzen of een ander genotype verklarend is voor de betere remissie na ECT.

literatuur

1 Wagenmakers MJ, Oudega ML, Bouckaert F, Rhebergen D, Beekman ATF, Veltman DJ, Sienaert P, van Exel E, Dols A. Remission rates following electroconvulsive therapy and relation to index episode duration in patients with psychotic versus nonpsychotic late-life depression. J Clin Psychiatry 2022; 83: 21m14287.