In de Nederlandse handboeken over somatisch onvoldoende verklaarde lichamelijke klachten (solk) wordt behandeling met psychodynamische psychotherapie onderbelicht. Psychiater Allan Abbass schreef samen met internist Howard Schubiner dit boek, primair bedoeld voor artsen, ongeacht welk specialisme. Abbass werkte zelf als huisarts en seh-arts in Canada tot hij de kortdurende dynamische psychotherapie volgens Davanloo leerde kennen. Inmiddels doet hij al tientallen jaren (kosten-)effectiviteitsonderzoek naar de methode, onder meer bij solk.

Aan de hand van twee patiëntenbesprekingen leggen de auteurs in de eerste vier hoofdstukken van dit boek de anamnese, lichamelijke en aanvullende diagnostiek, psycho-
educatie en cognitieve gedragstherapeutische interventies uit. Daarna komen de fysiologie en de psychologie van emoties aan de orde, gevolgd door psychodiagnostiek.

Vervolgens beschrijven zij een aangepaste vorm van intensieve kortdurende dynamische psychotherapie voor de arts die geen psychiater of psychotherapeut is. Ook beschrijven zij specifieke technieken waardoor de patiënt zijn of haar emoties beter leert erkennen en verwoorden, bijvoorbeeld door metacommunicatie over non-verbale reacties. Het boek illustreert in uitgeschreven dialogen tussen arts en patiënt op emotie gerichte technieken om psychofysiologische ziekten (somatoforme stoornissen) te detecteren en te behandelen.

Verrassend is het theoretisch kader waarin auteurs de verschillende psychofysiologische ziekten indelen: zo zien zij fibromyalgie als onbewuste activiteit van dwarsgestreepte spieren, prikkelbare darm als onbewuste activiteit van gladde spieren en pseudo-epilepsie als cognitieve-perceptuele vervorming. De interventies zijn afhankelijk van de diagnosegroep gericht op het reduceren van angst, het omgaan met afweer en coping met boosheid.

Helaas is de beschrijving van studies naar de effectiviteit van de methode beknopt: een halve pagina. Hiervoor is wel aandacht in een eerder boek van Abbass (2015), maar in de tussentijd is er nog een aantal studies gepubliceerd, zoals gerandomiseerd Iraans onderzoek bij pijn. De uitkomsten daarvan zijn positief. De behandeling lijkt beter dan de wachtlijst en lijkt net zo effectief als mindfulness of cognitieve gedragstherapie.

Het boek is interessant om te lezen ter aanvulling op de overwegend cognitieve gedragstherapeutische aanpak in de Nederlandse handboeken. De concrete en heldere wijze waarop Abbass en Schubiner interventies beschrijven, geeft de lezer gereedschap waar deze in de praktijk direct mee aan de slag kan; deze zijn ook bruikbaar buiten het kader van de methode volgens Davanloo.

• Abbass A. Reaching through resistance. Advanced psychotherapy techniques. Kansas City: Seven Leaves Press; 2015.

  Psychophysiologic Press,

  Pleasant Ridge, 2018

  200 pagina’s,

  isbn 978-0-9843367-8-4,

  $ 39,95 paperback

J. Godschalx-Dekker, ziekenhuispsychiater, Hoofddorp