Het is voor mij als consultatie-liaisonpsychiater een bijzonder genoegen om een recensie te kunnen schrijven over de derde editie van dit zeer gerenommeerde handboek, dat het ultieme referentiewerk vormt in dit veld, evenals de basisleerstof voor de subspecialisatie en de bijzondere beroepstitel ‘psychosomatic medicine’ in de Verenigde Staten van Amerika (vs).

De eerste en tweede editie verschenen respectievelijk in 2005 en 2011. Er was behoefte aan een nieuwe editie, gezien de snel evoluerende kennis in dit domein en de veranderingen in de psychiatrische nosologie.

Deze derde editie werd dan ook grondig en volledig herzien onder de hoofdredactie van James Levenson, met bijdragen van 30 nieuwe auteurs. 24 van de 88 auteurs en experts zijn overigens werkzaam in andere landen dan de vs, wat het representatieve karakter van dit standaardwerk aanzienlijk verhoogt. In de titel werd ‘Psychosomatic medicine’ uitgebreid met de deeltitel ‘and consultation-liaison psychiatry’, wegens de toenadering tussen deze beide disciplines en de overlap als gevolg van het toenemend wetenschappelijk onderzoek in het domein van de consultatie-liaisonpsychiatrie.

Het handboek is samengesteld als een reader, waarbij de klassieke opbouw in 4 delen uit de vorige 2 edities behouden werd en waarin de comorbiditeit tussen psychiatrische stoornissen en somatische aandoeningen centraal staat: 1. Algemene principes en diagnostiek; 2. Invalshoek vanuit de psychiatrische symptomen en stoornissen (bij patiënten met een somatische aandoening); 3. Invalshoek vanuit de verschillende medische disciplines (inclusief de toxicologie); 4. De behandelingsmethodes: psychofarmacologie, psychotherapie, neuromodulatie en palliatieve zorg.

De hoofdstukken zijn in het algemeen zeer informatief, goed gestructureerd en op een heldere wijze geschreven, met duidelijke figuren en tabellen. Het uitgebreide hoofdstuk over de psychofarmacologie vond ik ronduit excellent. De uitvoering van deze derde editie met harde kaft is enigszins volumineuzer, maar kleiner van formaat, wat praktischer is voor gebruik en voor transport in de dagelijkse klinische praktijk.

Een belangrijke beperking op inhoudelijk vlak is dat er geen hoofdstuk besteed wordt aan de auditieve en aan de vestibulaire aandoeningen, terwijl er toenemende aandacht hiervoor is in de literatuur (Pattyn e.a. 2016) en op congressen (zo waren er verschillende bijdragen over dit onderwerp tijdens het congres van de European Association of Psychosomatic Medicine (eapm) in Rotterdam in juni 2019). Verder zou een internetforum met aanvullingen en met een leeromgeving aangeboden bij aankoop van het boek een meerwaarde vormen voor de lezer.

Dit uitstekende handboek kan ik aanbevelen aan eenieder die zich vanuit de klinische praktijk wil verdiepen in de boeiende materie van de psychosomatische geneeskunde en de consultatie-liaisonpsychiatrie. Het lijkt voornamelijk interessant te zijn voor psychiaters in opleiding en psychiaters, maar ook voor andere specialisten en huisartsen met een bijzondere interesse in dit domein van de geneeskunde.

• Pattyn T, Van Den Eede F, Vanneste S, Cassiers L, Veltman DJ, Van De Heyning P, e.a. Tinnitus and anxiety disorders: A review. Hear Res 2016; 333: 255-65.

  
  American Psychiatric Association Publishing,

  Arlington, 2018

  1410 pagina’s,

  isbn 978-1-61537-136-5,

  $ 225,-