Dit boek is ontstaan op initiatief van de Association of Medicine and Psychiatry (amp). Vier redacteuren behandelen samen met 54 auteurs het brede veld van wat zij noemen ‘de preventieve medische zorg’ voor patiënten met een psychiatrische problematiek. Ze doen dit in zes secties.

In sectie I worden de algemene principes en kaders uitgewerkt. Sectie II behandelt cardiovasculaire en pulmonale problemen (coronairlijden, hypertensie, dyslipidemie, tabaksverslaving en copd). Sectie iii pakt de endocriene problemen aan: diabetes mellitus, obesitas, metabool syndroom, osteoporose en schildklierdisfunctie. Sectie iv gaat in op vaccinaties, seksueel overdraagbare aandoeningen, hepatitis en hiv/aids. Sectie V gaat over oncologische problemen: borst-, prostaat-, long-, colorectum-, cervix- en huidkanker. Sectie vi tot slot behandelt specifieke onderwerpen zoals geriatrische en pediatrische patiënten in de psychiatrie en pijn.

Het boek is uitdrukkelijk geschreven voor psychiaters en psychiaters in opleiding. Het gaat uit van de basisstelling dat meer dan 60% van vroegtijdige sterfte van patiënten met een psychiatrische stoornis toe te schrijven is aan de genoemde ziekten en dat het de verantwoordelijkheid is van de psychiaters om deze ziekten op te sporen en te behandelen. Ieder hoofdstuk is opgebouwd rond een klinische casus, vermeldt de epidemiologie en diagnosestelling en de specifieke consequenties voor psychiatrische patiënten.

Niemand ontkent het belang van de zorg voor de comorbide aandoeningen in de psychiatrie. Dit boek levert hier een verdienstelijke bijdrage, maar heeft belangrijke beperkingen. Doordat ieder hoofdstuk op zichzelf leesbaar is, wordt heel wat informatie meerdere keren herhaald.

De redacteuren zijn er niet in geslaagd wat rode draad te krijgen in het discours van de verschillende auteurs. Zo is er onduidelijkheid over de visie omtrent de taak van de psychiater: volgens de ene moet de psychiater de eerstelijnsarts worden van de psychiatrische patiënt, volgens de andere moet de psychiater een eerste stap zetten en dan goed samenwerken met de arts die wij in Nederland en Vlaanderen de huisarts noemen, en volgens nog anderen is alle heil te verwachten een integratieve samenwerking met de medical homes zonder dat duidelijk wordt wat die integratie dan wel zou kunnen betekenen.

Ook het omgaan met de beschikbare evidentie varieert sterk tussen de hoofdstukken. Het omgaan met de richtlijnen gebeurt sterk vanuit de Amerikaanse hoek. Om bruikbaar te zijn in Europa zouden de hier geldende richtlijnen en aanbevelingen geïntegreerd moeten worden.

Waarom de auteurs dit werk willen onderbrengen onder de term ‘preventie’ is mij niet duidelijk. Zelf geven ze in de inleidende hoofdstukken weer hoeveel verwarring er rond preventie bestaat. De thema’s die ze behandelen, zijn wat huisartsen reguliere curatieve zorg zouden noemen. Indien ze gekozen zouden hebben voor ‘zorg van somatische problemen bij patiënten met psychiatrische problemen’ had hun boodschap volgens mij veel sterker aangesproken.

Reflecterend over het boek inventariseren we vier sterke elementen over alle hoofdstukken. Ten eerste schetst het boek een goed beeld, ondanks de vaak onvolledig beschikbare onderzoeksgegevens, van de epidemiologie van co- en multimorbiditeit bij psy­-
chiatrische patiënten. Ten tweede schetst het de sterke interactie tussen somatische en psychiatrische problemen in twee richtingen. Ten derde beschrijft het adequaat de zeer grote impact van de psychofarmaca op het ontstaan, ontwikkeling, verergering of maskering van somatische problemen. Tot slot blijft de noodzaak van een echte en kwaliteitsvolle integratie tussen de psychiatrische zorg enerzijds en de eerstelijnszorg middels samenwerking met de huisarts anderzijds, doorzinderen in ieder hoofdstuk.

De Amerikanen hebben met dit boek een eerste, noodzakelijke stap gezet die voor verbetering vatbaar is, maar waar we in de Lage Landen met de nodige spoed ook werk van zouden moeten maken. Het kader en de structuur zijn in alle gevallen door dit boek zeer duidelijk.

J. De Lepeleire