Als arts verantwoord medicatie voorschrijven: eenvoudig, niet? Je leest er de recentste evidentie op na om zo naar eer en geweten de behandelstrategie uit te stippelen. Echter, deze beschikbare literatuur is onderhevig aan invloeden aangestuurd vanuit uiteenlopende belangen, waarin vooral de farmaceutische industrie een belangrijke rol speelt. Immers, farmaceutische bedrijven streven vooral financiële winst na en zijn minder gedreven door de behoefte aan betrouwbare evidentie. Deze uiteenlopende belangen hebben vaak een belangrijke impact op verscheidene aspecten van het wetenschappelijk onderzoek, alle met als doel een erg rooskleurig beeld te schetsen van het onderzochte product.

Op zich is dit uiteraard geen nieuwe of verrassende boodschap. Wellicht weet iedereen dat economische belangen een belangrijke impact hebben op de bestaande literatuur en dat de validiteit van de beschikbare evidentie hierdoor sterk beïnvloed is. Echter, in het boek Bad Pharma bespreekt en illustreert de auteur Ben Goldacre deze problemen op heldere, gestructureerde en goed onderbouwde manier.

Goldacre identificeert als voornaamse probleem het feit dat negatieve bevindingen niet gepubliceerd worden en hier besteedt hij dan ook de helft van het boek aan. Studies die geen werkzaamheid van het product of een ongunstig bijwerkingenprofiel aantonen, zullen veelal het daglicht nooit zien en vaak worden dan ook alle mogelijke inspanningen verricht om dit zo te houden. Onderbouwd met verscheidene literatuuronderzoeken laat hij ook zien dat dit eerder regel dan uitzondering is.

Als in een goede detectiveroman gaat hij op zoek naar alle partijen die hierbij een rol spelen: niet alleen de farmaceutische industrie, maar ook controleorganen als de Food and Drug Administration ( fda ), hoofdredacteuren van tijdschriften en ten slotte artsen die meewerken aan dergelijk onderzoek worden onder de loep genomen. Op heldere wijze legt hij stap voor stap alle pijnpunten bloot en beschrijft hij hoe allerlei lapmiddelen (zoals verplichte registratie van studies) het probleem niet alleen onaangepakt laten, maar mogelijks zelfs in stand houden. Maar ook alle andere aspecten komen mooi aan bod, van gemanipuleerde onderzoeksontwerpen tot geslepen publicatie- en marketingstrategieën bedoeld om het voorschrijfgedrag van de arts te beïnvloeden.

Met scherpe pen brengt Goldacre op gepassioneerde, maar zeer gerichte en gestructureerde wijze alle problemen onder de aandacht. Hij sluit elk hoofdstuk af met constructieve suggesties voor alle betrokken partijen.

M. Morrens