Veel vrijgevestigde psychiaters en psychotherapeuten in ons land werken na hun 67ste door, al achten sommige beroepsgremia het wijs om geen nieuwe patiënten meer aan te nemen na je 75ste. Maar ooit komt de tijd dat je afscheid neemt van je praktijk.

Wat het betekent om je praktijk te sluiten analyseert de auteur van dit boek, Anne Power, met behulp van de gehechtheidtheorie. Zij is een psychoanalytisch psychotherapeute en supervisor uit Londen. Voor dit boek interviewde ze 13 psychotherapeuten, voornamelijk psychoanalytisch georiënteerd, in leeftijd variërend van 61 tot 88, over hoe zij hun patiënten voorbereidden, hoe zij omgingen met het verlies van werk, zingeving, status en betekenis. Alle geïnterviewden hadden langdurig patiënten in behandeling, twee tot vijf keer per week.

Zij gaven een aantal redenen voor het besluit zich terug te trekken van het werk: gezondheidsredenen, bezorgdheid om cognitieve achteruitgang, de zorg voor een zieke partner, een verhuizing om een al gepensioneerde partner te volgen. Daarnaast interviewde zij een aantal therapeuten die hun praktijk tijdelijk stillegden: omdat zij kinderen kregen of een sabbatical namen. Bij hen konden de patiënten dus rekenen op terugkeer.

De meeste geïnterviewden probeerden behandelingen af te ronden voor zij stopten: een geleidelijke afbouw. Dat kon alleen als hun inkomen niet afhankelijk was van hun praktijk. De meesten namen heel zorgvuldig een jaar tot anderhalf jaar voor afronding. Een van de deelnemers liet haar patiënten een half jaar van te voren haar besluit horen. Ze had zelf ervaren dat een half jaar niet alleen voldoende was om het aanstaande verlies door te werken, maar dat een langere periode niet productief was.

Hoe de pensionado’s omgingen met het sluiten was afhankelijk van hun gehechtheidstijl. De rouw om het verlies -van contacten met patiënten en het gevoel voor anderen betekenisvol te zijn - kwam soms hard binnen, al was er nadien ook opluchting aan andere zaken toe te komen.

Dertien diepte-interviews met een uiterst geselecteerde groep psychoanalytische psychotherapeuten geeft natuurlijk niet veel ruimte voor enige conclusie. Het boek is dan ook nogal anekdotisch en impressionistisch. De belangrijkste les die ik er zelf uit trok, is dat het wijs is een praktijkexecuteur te benoemen en een praktijktestament te maken. De meeste forced endings komen toch door een onverwachte ziekte of door overlijden.

N. Nicolai, psychiater np, psychoanalyticus, psychotherapeut, Rotterdam