Dit is een boek met een missie. Die missie wordt al in de eerste regel van de inleiding beschreven: het boek is bedoeld als klinisch handboek op het gebied van psychofarmacologische behandeling van patiënten met lichamelijke ziekten, en tegelijkertijd wil de redactie bijdragen aan de scholing en nascholing van artsen en specialisten die patiënten met psychiatrische en somatische comorbiditeit zien. De redactie ziet voor dit boek een plaats als standaardwerk weggelegd in het curriculum van de opleiding tot algemeen psychiater en tot subspecialist in psychosomatic medicine in de Verenigde Staten. Een dergelijke onbescheiden introductie, zeker voor een eerste editie van een nieuwe uitgave, schept verwachtingen. En het moet gezegd: het boek stelt niet teleur.

Het boek bevat bijdragen van 23 auteurs, allen uit de Verenigde Staten, op 2 Canadezen na, en is daarmee een vrijwel geheel Amerikaanse aangelegenheid. De 18 hoofdstukken zijn ingedeeld in twee delen. In de eerste drie hoofdstukken worden de algemene principes van (psycho)farmacologische behandeling besproken, waaronder de basale principes van farmacodynamiek en farmacokinetiek, de verschillende vormen van geneesmiddel-interacties, de bijwerkingenprofielen en ernstige complicaties van psychotrope geneesmiddelen, en mogelijkheden van niet-orale toedieningsvormen. Deze hoofdstukken zijn helder geschreven en vormen een uitstekende algemene inleiding.

Het tweede deel bestaat uit 15 hoofdstukken, waarvan er 11 georganiseerd zijn rond orgaansystemen en 4 rond speciale aandachtsgebieden, te weten: intensive care, orgaantransplantatie, pijnbestrijding en verslaving. Deze hoofdstukken zijn overzichtelijk opgebouwd. Ze beginnen doorgaans met een sectie ‘differentiaaldiagnose’ en vervolgens bespreekt men de neuropsychiatrische bijwerkingen van de somatische medicatie, veranderingen in farmacokinetiek van psychofarmaca bij de betreffende aandoening, het voorschrijven van psychotrope medicatie bij de meest voorkomende psychiatrische comorbiditeit bij de aandoening en ten slotte interacties van psychofarmaca met de somatische medicatie. Elk hoofdstuk eindigt met een opsomming van de clinical key points.

Door het hele boek wordt systematisch een wetenschappelijke benadering gevolgd. Praktische adviezen worden gegeven op basis van de beschikbare evidence, die bondig, maar opvallend compleet besproken wordt. Elke bewering en elk besproken onderzoek wordt gerefereerd in een uitgebreide literatuurlijst, die referenties bevat tot 2009. De afzonderlijke hoofdstukken zijn geschikt om als overzicht of achtergrond te lezen, maar ook om snel zaken in op te zoeken naar aanleiding van klinische casus. Veel van de informatie wordt in overzichtelijke tabellen gegeven: het boek bevat maar liefst 67 tabellen.

De benadering is zo degelijk en wetenschappelijk dat het moeilijk is om kritiekpunten te vinden. Rest mij slechts om de redactie te feliciteren met deze prestatie. Ik denk dat het boek inderdaad de potentie heeft om een standaardwerk te worden voor elke psychiater die in zijn of haar dagelijkse werk met psychiatrische en somatische comorbiditeit te maken heeft.

A.F.G Leentjens