Van juni tot en met december 2008 liep de tentoonstelling ‘Karakter’ in het Universiteitsmuseum van Utrecht. Het doel ervan was om de bezoeker inzicht te geven in de vorming van de persoonlijkheid, in het verschil in persoonlijkheid tussen mensen en de zin en onzin van de common sense in relatie tot dit onderwerp. Op zeven zondagmiddagen in deze periode werden wetenschappelijke voordrachten gehouden over ‘Het karakter’. In dit boekje zijn de uitgeschreven voordrachten verzameld. Uit de aard van deze opzet vormen de verschillende verhalen geen samenhangend geheel. Wel worden kort en begrijpelijk verschillende aspecten van dit onderwerp besproken. Het openingshoofdstuk handelt over de normale ontwikkeling bij kinderen waarbij wordt verwezen naar de beroemde bbc-serie ‘Seven up’. Daarbij filmt men een kleine groep Engelse kinderen om de 7 jaar, laatstelijk op de leeftijd van 49 jaar. Vervolgens komt de ‘Longitudinal Study on the Genesis of Individual Competencies’ (logic-studie) uit München aan de orde. Daarbij werden 230 kinderen gevolgd en onderzocht, waaruit drie qua persoonlijkheid verschillende groepen werden gedestilleerd met significant verschillende prognoses wat betreft volwassen functioneren. Aan de hand van deze studies bespreekt men modellen voor de interactie tussen persoonlijkheid en gedrag. Het tweede hoofdstuk beziet de ontwikkeling van het kind en de manier waarop de maatschappij naar hen kijkt, vanuit cultuurhistorisch perspectief. In de volgende hoofdstukken gaat men in op de zin en onzin van de common sense rond het karakter. Krijg je nu wel of niet vaker een maagzweer als je een binnenvetter bent? Is het hartinfarct inderdaad een managersziekte? En levert een optimistische levensinstelling inderdaad extra levensjaren op of leidt deze juist tot riskante levensgewoonten? Ook de tevredenheid op het werk in relatie tot de persoonlijkheidstrekken van werknemers komt aan bod. Er wordt stilgestaan bij de relatie met het zelfbeeld, de tevredenheid met het eigen lichaam en het al dan niet kiezen voor cosmetische chirurgie. Intrigerend hierbij zijn de foto’s die zijn gemaakt van mensen in een situatie waarbij ze in een verduisterde kamer werden geplaatst en waarbij ze onverwacht werden gefotografeerd. Er ontbreekt uitdrukking op de verschillende gezichten, de manier van contact maken is verdwenen, het gezicht is zichtbaar op een ongekende manier waaruit blijkt dat karakter voor een belangrijk deel interactioneel wordt bepaald. Het boekje eindigt met een verwijzing naar nl.outofservice.com/bigfive, waarop je zelf een persoonlijkheidsonderzoek kunt uitvoeren. Dit stemt overeen met de interactieve opzet van genoemde tentoonstelling.

M.F. Huismans