Dit derde boek in de reeks 'Psychotherapie in praktijk' biedt een overzicht van strategieën om patiënten voor een psychologische behandeling te motiveren, ervoor te zorgen dat patiënten actief met behandeltechnieken aan de slag gaan en dat zij de therapeutische effecten optimaal kunnen benutten. De auteurs wijzen erop dat psychotherapie een behandelvorm is waarin niet de behandelaar, maar de patiënt het grootste deel van het werk moet doen. Motiveren blijft daarom ook niet beperkt tot de zogenaamde lastige patiënten. In een tijd waarin evidence-based, protocollaire behandelingen op de voorgrond staan, richten de auteurs in dit boek de focus weer op wat er zich afspeelt tussen behandelaar en patiënt. In dit verband wijst men in de literatuur op het onderscheid tussen efficacy (werkzaamheid) en effectiveness (doeltreffendheid). Ook evidence-based strategieën moet men inbedden in de klinische praktijk van een therapeutische relatie. De auteurs hebben vooral directieve en klachtgerichte vormen van psychotherapie voor ogen, maar ik mag stellen dat hun werk ook zijn nut kan bewijzen voor andere therapeuten. Zo kan men de beschreven strategieën zonder veel moeite aanwenden binnen een psychoanalytisch georiënteerde steungevende psychotherapie. Motiveren wordt in zes principes toegelicht: het hanteren van een selectieve focus, het activeren van de patiënt, het accepteren van diens klachten, het installeren van hoop en vertrouwen, het aanbieden van een alternatieve context voor de klachten en het gebruik van een pragmatische taal. Deze principes worden aan de hand van voorbeelden uit de dagelijkse therapiepraktijk uitgewerkt voor de voorbereidingsfase, de activeringsfase en de volhardingsfase van een behandeling. Motiveren is meer dan ervoor zorgen dat de patiënt instemt met een voorgestelde behandeling. De patiënt moet actief meedenken en samen met de therapeut de behandeling vorm geven. Van zijn of haar kant richt de therapeut zich niet zonder meer op het overtuigen van de patiënt van een andere visie op de werkelijkheid of op het verkrijgen van directe controle op de beleving van de patiënt. Veeleer beoogt de therapeut om voor de patiënt alternatieve belevingen beschikbaar te maken. Therapeutisch succes hangt niet enkel af van de gehanteerde techniek, maar ook van de beïnvloedingsmacht die de therapeut als waargenomen expert van de patiënt heeft gekregen. Thema's zoals ambivalentie bij de patiënt en motivatie bij de therapeut worden wel aangehaald, maar blijven wat onderbelicht. Dit uiterst didactisch opgezette boek sluit af met een handig overzicht en verdient een plaats op de leestafel van elke therapeut, los van diens specifieke oriëntatie en setting.

R. Vandermeeren