Een van de belangrijkste ontwikkelingen in de organisatie van transmurale zorg voor mensen met ernstige psychiatrische aandoeningen (epa) was de assertive community treatment (act), die zich in de Verenigde Staten in de jaren tachtig van de vorige eeuw ontwikkelde, geïnspireerd door Len Stein en Mary-Ann Test (Pieters 1990). Waar deze slechts voor een deel van de patiënten met epa werd gereserveerd (zo'n 20%), wil functie-act of fact dergelijke intensieve zorg integreren met de 'gewone' gemeenschapszorg voor de epa-populatie. Dit handboek is volledig gewijd aan deze van origine Nederlandse wijze van zorgorganisatie, die het probleem van discontinuïteit van zorg bij deze patiënten poogt te ondervangen. Het boek bestaat uit 5 delen en is uiterst levendig geschreven. In de traditie van de multidisciplinariteit, die fact zo kenmerkt, komen de verschillende beroepsgroepen uit de ggz aan het woord. De auteurs illustreren hun betoog vaak met klinische vignetten. In een inleidend deel introduceert men het fact-model en de verschillende componenten die daarin aan bod komen, zoals herstelondersteuning, rehabilitatie, evidence-based werken, vraaggericht werken en lokale maatschappelijke steunsystemen. In deel 2 wordt de fact-werkwijze dan ingevuld, met oog voor somatische zorg, de genoemde steunsystemen en ook voor ethische aspecten zoals dwang en drang. In 7 boeiende hoofdstukken komen daarin de verschillende disciplines aan bod, waarbij het belang van de ervaringswerker, de specialist in de arbeidsrehabilitatie (volgens het individual placement and supportmodel) en de verslavingsdeskundige duidelijk wordt geïllustreerd. In deel 3 komen organisatorische randvoorwaarden, financiering en implementatie aan bod. Het vierde deel behandelt onderzoek naar fact en bespreekt bijvoorbeeld het belang van modelgetrouwheid en de langzamerhand onvermijdelijke routinematige uitkomstmonitoring. Het laatste deel gaat dan meer over act en illustreert de toepassing daarvan bij een aantal doelgroepen: jongeren, mensen met een eerste psychose, forensische psychiatrische patiënten en patiënten met een dubbele diagnose. Ten slotte wordt ook een fact-schaal afgedrukt. Dit boek is een aanrader en een uitdaging voor iedereen die met epa-patiënten werkt, in Nederland en Vlaanderen, en die de volgens mij onvermijdelijke weg naar meer en betere gemeenschapszorg wil bewandelen. Het is goed bruikbaar om in teamverband te bespreken en het levert food for thought voor alle disciplines. Als Vlaming genoot ik voor een keer van de kleurrijke taal van de Nederlandse auteurs (toekomstbestendigheid, zorgverlamming, kartrekkers …). En kritiek? Er staan nog te veel tikfouten in het boek. En natuurlijk is een boek in ons snel evoluerend vakgebied reeds bij het verschijnen een beetje gedateerd. Zo ontbreken uiteraard verwijzingen naar (kritische) publicaties van Tom Burns uit 2009, waarin deze op zoek gaat naar effectieve ingrediënten van act.

G. Pieters