In de afgelopen vijftien jaar zijn in Europa belangrijke stappen gezet in de richting van een Europese eenwording. De diepe kloof tussen Oost- en West- Europa wordt op meer een meer plaatsen overbrugd. Hoewel de verschillen vaak nog groot zijn, wordt het contactennetwerk steeds intensiever en ontstaat ook in het Oosten geleidelijk aan een 'civil society'.
Ook binnen de geestelijke gezondheidszorg zijn veel veranderingen doorgevoerd. Terwijl aan het begin van de jaren negentig de meeste zorg nog institutioneel was en de nadruk lag op isolatie, weg van de samenleving, zijn nu in vrijwel alle landen belangrijke stappen gezet in de richting van een de-institutionalisering van de geestelijke gezondheidszorg.
Dit proces is er een van vallen en opstaan. Nog steeds zijn vooral de oudere generatie beroepsbeoefenaars (en dan vooral psychiaters), politici en ook de steeds machtiger wordende farmaceutische psychiatrie doorgaans tegenstander van vernieuwing. Vernieuwing bedreigt de invloed en gevestigde belangen van deze groepen. Daarbij is de samenleving meestal nog zeer intolerant en niet geneigd psychiatrische patiënten als gelijkwaardige medeburgers te beschouwen. Lokale en nationale overheden zijn in deze vaak op zijn best neutraal en laten verandering toe zolang het hen geen extra geld en inspanning kost.
Global Initiative on Psychiatry zit al een kwart eeuw in deze regio en heeft in de loop der jaren enkele honderden vernieuwingsprojecten ten uitvoer gebracht. De organisatie functioneert als aanjager, maar wel met het duidelijke doel het eigendom van de verandering bij de plaatselijke beroepsgroepen zelf neer te leggen. Het vinden van een balans tussen aanjagen en overlaten is telkens weer een lastige zaak.