De zorg voor mensen met psychische stoornissen en problemen was in 1900 nog een marginale activiteit, die in Nederland uitgeoefend werd door een zeventigtal gestichts- en sanatoriumartsen. Inmiddels is de geestelijke gezondheidszorg (ggz) uitgegroeid tot een omvangrijke en bloeiende sector waarin miljarden omgaan en waarin tweeduizend psychiaters werken. De psychiatrie is in de laatste decennia uitgegroeid tot het grootste medisch specialisme. Psychiaters werken op diverse locaties, zoals privé-praktijken, regionale ggz-centra en ziekenhuizen. De nadruk ligt niet meer opde gestichten en de activiteiten zijn grotendeels op genezing gericht. Waar opname voor een patiënt nodig is, vormt terugkeer naar huis de regel in plaats van de uitzondering. De psychiater heeft daartoe inmiddels een therapeutisch arsenaal ter beschikking waarin de biologische behandelwijzen een prominente plaats hebben ingenomen en wetenschappelijke evidentie voor het handelen steeds meer usance wordt en tot academische erkenning van het vak heeft geleid. Dat alles vormt een enorm contrast met de psychiatrie rond 1900. De auteurs van dit boek over de historie van het beroep psychiater zijn docenten aan de Faculteit Sociale Wetenschappen van de Universiteit Utrecht en hebben veel gepubliceerd over de geschiedenis en ontwikkeling van deelgebieden uit de psychiatrie en psychologie. Voor dit boek maakten zij gebruik van een schat aan gegevens uit interviews, archieven, literatuur en illustraties. Zij lieten zich daarnaast adviseren door vooraanstaanden in de sector. Het boek kent zowel een chronologische opbouw als een verdeling in onderwerpen. Per hoofdstuk wordt een typische periode in de ontwikkeling van het psychiaterberoep behandeld, zoals: gestichtsartsen, psychotherapie, sociale psychiatrie, professionalisering van de opleiding, rationalisering en beleid, in het bijzonder de deïnstitutionalisering. Portretten van psychiaters in de context van hun tijd verlevendigen het boek en dat geldt ook voor een aantal kaders over bijvoorbeeld de naamgeving van het beroep en de groei van het aantal psychiaters. Dit boek is in de eerste plaats van belang als documentatie van een groot aantal veranderingen die de plaats bepaalden van het beroep van psychiater in de afgelopen eeuw. Eenieder die een warm hart heeft voor de ontwikkelingen in zijn toekomstig, hedendaags of voormalig beroep zal op zijn minst één gedeelte van dit boek met rode oortjes lezen. Het boek is doorgaans vlot geschreven en prettig vormgegeven, zodat het steeds blijft boeien. Hier en daar verslapt de aandacht van de lezer wellicht even omdat de auteurs historisch compleet willen zijn. Daartegenover staan de frissevoorbeelden en details, waardoor de lezer al snel spanning en plezier beleeft. Ik vind dat voor een dergelijk boek een grote verdienste. Een aanrader voor ons allen, van jonge klaren tot oude klaren.

D.P. Ravelli