Binnen de psychiatrie wordt steeds meer onderkend dat stoornissen vaak een chronisch beloop hebben. Zo blijft de aandachtstekorthyperactiviteitstoornis (adhd) niet - zoals vroeger werd gedacht - beperkt tot de kinderleeftijd en wordt een depressie vaak gevolgd door meerdere recidieven. Uit cohortonderzoeken die de ontwikkeling van jeugdigen gedurende vele jaren volgden, blijkt steeds duidelijker dat psychiatrische stoornissen in de volwassenheid reeds vooraf worden gegaan door disfunctioneren op jonge leeftijd. Een boek waarin de verschillende psychiatrische stoornissen in een ontwikkelingsperspectief worden gezet, zou dan ook zeer welkom zijn. Helaas heeft Psychiatrie der Lebensabschnitte. Ein Kompendium vooral een dwarsdoorsnedenbenadering door psychiatrische stoornissen alleen te beschrijven per afzonderlijke levensfase, waarbij de ontwikkelingscontinuïteit door het leven heen uit beeld verdwijnt.

In het algemene deel wordt beschreven op welke leeftijd de diverse stoornissen meestal optreden. Verder worden de cognitieve en de emotionele ontwikkeling van het schoolkind beschreven, waarbij ook het werk van Piaget uitgebreid ter sprake komt. Vervolgens worden diverse gedragsstoornissen in de adolescentie besproken, zoals agressie en alcohol- en drugsafhankelijkheid. Helaas beperkt de paragraaf over depressieve stoornissen in de adolescentie zich tot een halve pagina, terwijl deze stoornis in de klinische praktijk toch een frequent en significant probleem is. Er is een hoofdstuk waarin de ontwikkelingstaken in de verschillende levensfasen worden beschreven aan de hand van een combinatie van de Individualpsychologie van Adler en een systeemtheoretische benadering.

Vervolgens worden de psychiatrische stoornissen beschreven in relatie tot de leeftijdsfasen. In deze hoofdstukken wordt meestal eerst een algemene beschrijving gegeven van deze stoornissen, waarbij de dsm-iv-criteria worden toegelicht. Vervolgens wordt vooral aandacht gegeven aan de diverse incidentiecijfers in relatie tot de leeftijd. Verschillen in de uiting van een stoornis in de diverse leeftijdsfasen komen minder aan bod of worden soms ontkend. Zo wordt beweerd dat de symptomatologie van een depressieve stoornis op jonge leeftijd niet verschilt van die op oudere leef-tijd. In het hoofdstuk over persoonlijkheidsstoornissen wordt ook nauwelijks een woord gewijd aan hoe deze stoornissen zich op oudere leeftijd presenteren.

Hierna volgen nog hoofdstukken over psychiatrisch, psychodiagnostisch en neurologisch onderzoek die grotendeels een algemeen karakter hebben, maar soms abrupt worden afgewisseld met zeer specifieke paragrafen, zoals het effect van psychofarmaca op het eeg. Het boek eindigt met een bespreking van de psychiatrische, psychologische en sociaal-psychiatrische behandelwijzen in de diverse levensfasen. Het is jammer dat deze behandelingen niet per stoornis zijn beschreven, en ook dit hoofdstuk blijft daardoor erg globaal.

Dit 560 bladzijden tellende boek is te algemeen van karakter om bruikbaar te zijn voor de psychiatrische praktijk. Daarbij is de kwaliteit van de hoofdstukken erg wisselend. Het boek gaat gebukt onder een forse mate van redundantie, zo komen in meerdere hoofdstukken steeds weer dezelfde beschrijvingen van de diverse levensfasen terug. Het wordt er ook niet beter op door de epiloog tweemaal af te drukken.

 

J.W. Hummelen