Als onderdeel van het onderzoek hebben wij in de observatiekliniek 'Nieuw Herlaer' gebruik gemaakt van het ontwikkelingsschema van Gesell, als een 'klinisch document in code.'
Dit instrument biedt de mogelijkheid tot grafische illustratie van casuïstiek, tot een schematisch overzicht van ons patiëntenbestand. Door vergelijking en statistische bewerking van de resultaten bij onderzoek komen enkele bijzondere facetten naar voren.
Zo hebben wij kunnen vaststellen dat bij kinderen met een achterstand in ontwikkeling de taal relatief het sterkst achterblijft. Naarmate bovendien de achterstand in ontwikkeling ernstiger is, des te sterker zal de taal nog weer getroffen zijn.
Blijkbaar is de taal bijzonder kwetsbaar: invloeden, welke de ontwikkeling verstoren, zullen de taal meer beschadigen dan andere functies — hoe schadelijker de noxe, des te ernstiger relatief de gevolgen voor de taalontwikkeling.
Het onderzoek volgens Gesell leent zich goed voor herhaling, althans binnenshuis. Men komt dan tot berekening van de catch-up, of acceleratie, of winst-boven-verwachting.
Onze ervaring is, dat dit gegeven meer houvast biedt voor de beoordeling van de ontwikkelingsmogelijkheden van het kind dan het ontwikkelingsquotient op zich. Wanneer over de periode tussen het eerste en tweede onderzoek (bijvoorbeeld respektievelijk 2 weken en 3 maanden na opname) een sterk versnelde groei wordt gevonden, is het te verwachten dat deze gunstige ontwikkeling zal aanhouden; bovendien mag men dan aannemen dat milieufactoren voor een groot deel verantwoordelijk gesteld kunnen worden voor de gestoorde ontwikkeling.
Een periodiek overzicht van de winst in ontwikkeling, welke wij bij de kinderen — al dan niet — hebben geboekt, houdt ons kritisch ten opzichte van onze opvang van het individuele kind en van onze opzet in het algemeen.
Observatie houdt in dat wij naar wegen zoeken — 'therapie-vormen' — waardoor een gestoorde of gestagneerde ontwikkeling zo mogelijk weer op gang gebracht kan worden, bij ons, thuis of elders.