De tijd is gunstig voor behandelaren van ernstige psychiatrische aandoeningen. Tot niet zo heel lang geleden een verwaarloosd terrein, nu een zich snel ontwikkelend deel van het vak met een toenemend aantal teams die werken volgend de methodiek van assertive community treatment (act) en functie-act (fact) en een centrum voor certificering (www.ccaf.nl). Dat leidde ook tot het kort na elkaar verschijnen van twee handboeken, in 2008 over fact (Veldhuizen e.a. 2008) en in 2009 deze tweede, herziene en aanzienlijk uitgebreide druk van Assertive Community Treatment. Het boek bestaat uit 4 delen: algemene aspecten, implementeren, de praktijk en bijzondere doelgroepen. Deel 1 geeft een helder overzicht van wat act is en hoe belangrijk het is de methodiek modelgetrouw toe te passen. Hierbij een verrassend en kwalitatief hoogstaande bijdrage over de morele dilemma’s in dit werk, waarin de verschillende betekenissen van het begrip autonomie worden besproken: vrijheid van bemoeienis, maar ook het vermogen zelf je leven te sturen. Deel 2, implementeren, begint met een goed onderbouwde berekening van de benodigde zorgcapaciteit voor het goed behandelen van ernstige psychiatrische aandoeningen. Bij een rationele zorgorganisatie valt dat prima te matchen met de beschikbare capaciteit. Aanbevolen voor managers die zeggen dat act en fact te duur zijn. Daarna volgt een aantal praktische, kookboekachtige hoofdstukken die beschrijven hoe je een actteam opzet en traint. Deel 3, de praktijk, is het breedste deel van het boek, zowel inhoudelijk als kwalitatief. Aan de orde komen onder andere de teambenadering, rehabilitatie, ervaringswerk en de rol van de familie. Bovendien wordt vooruitgekeken naar de toekomst: meer focus op het toepassen van evidencebased practices en uitbreiden van de doelgroep. Dat laatste blijkt niet alleen iets voor de toekomst te
zijn. Deel 4 beschouwt de toepassing bij bijzondere doelgroepen, vroege psychose, dubbele diagnose, forensisch, jeugdigen en ouderen. Al met al een prima boek, zowel om kennis te maken met act als om kennis te verdiepen. Minpunten zijn er ook. Een register ontbreekt, zodat het boek zich niet goed leent als naslagwerk. Door het wat caleidoscopische karakter is het ook weer niet zo geschikt om van voor naar achter door te lezen. Je ondergaat dan als lezer wel zeer abrupte overgangen. Ten slotte wil ik nog een aanbeveling doen voor de toekomst. Zelf werk ik in een factteam en al lezend viel mij op dat de overgrote meerderheid van de hoofdstukken net zo goed in een handboek over fact hadden kunnen staan. Ik kan mij dan ook voorstellen dat er in de toekomst één Handboek (f)act komt.

R. Keet