achtergrond In de afgelopen jaren is er op diverse afdelingen van ggz-instellingengestart met dwangreductieprojecten. Met gerichte aandacht voor het verminderen van separeertoepassingen, werd ingezet op veranderingen in cultuur, structuur en werkwijze op de afdelingen. Onderzoekers van het vu medisch centrum, afdeling Metamedica, volgden en ondersteunden diverse projecten van ggz-instellingen. Daarbij werd aandacht besteed aan het veranderingsproces vanuit moreel perspectief. Op responsieve wijze werd gekeken welke waarden leidend waren en in hoeverre deze pasten in een perspectief op goede zorg dat dwangreductie nastreeft. Aan de hand van casuïstiek en metaforen werden impliciete waarden en normen van verschillende betrokkenen expliciet gemaakt en in dialoog gebracht ten einde mogelijkheden voor dwangreductie te genereren.
doel Reflectie en participatie genereren bij betrokkenen rond het dwangreductieproject ten einde gezamenlijk handen en voeten te geven aan het dwangreductieproject.
methoden Responsieve evaluatiemethodologie vanuit ethisch perspectief.
resultaten Op een gesloten afdeling was de leidende cultuur onder zorgverleners dat veiligheid de centrale en belangrijkste waarde was. Hierdoor beschouwden betrokkenen het verminderen van separaties niet mogelijk of realistisch. Aan de hand van de metafoor van het voetballen werd samen met de betrokkenen geanalyseerd wie welke rol in het spel had en welke strategieën werden gevoerd. Hieruit kwam naar voren dat de gebruikte strategie defensief was, terwijl als ideaal een offensieve strategie werd ervaren. Op deze wijze werd de invulling en betekenis van de waarde veiligheid in een nieuw licht bekeken en geëvalueerd.
conclusie Door het faciliteren van dialooggesprekken over centrale waarden en knelpunten is het mogelijk om impliciete betekenissen boven tafel te krijgen en impasses ten aanzien van ambities, zoals het verminderen van dwangtoepassingen, te doorbreken. Veranderingsprocessen kunnen worden gestimuleerd door op de werkvloer interpretaties en betekenissen van waarden als veiligheid en goede zorg expliciet te maken en te vergelijken.