achtergrond Op een gesloten psychiatrische afdeling startte men de ontwikkeling van een nieuwe behandelaanpak die in ethisch en juridisch opzicht gevoelig lag. Men wilde door gedwongen detoxificatie van patiënten met een rechtelijke machtiging (rm), een basis creëren voor diagnose en behandeling. Deze ontwikkeling is middels een responsieve evaluatie ondersteund.
doel Evaluatie doelstellingen: 1. intern ondersteunen van ontwikkeling en 2. beschrijven van bedoelde en onbedoelde effecten van de aanpak.
methoden Responsieve evaluatiemethode, in combinatie met actieonderzoeksmethoden. Centraal staat het faciliteren van reflectie en dialoog met direct betrokkenen. Dat waren verpleegkundigen, behandelaren, management en ook cliënten en hun familie. Gewerkt is met een ingebedde evaluatiebenadering: gedurende anderhalf jaar is de evaluator enkele dagen per week op de afdeling aanwezig geweest en heeft binnen de dagelijkse routines en overleggen op de afdeling gewerkt. Daarnaast zijn ook verschillende interviews, homogene focusgroepen en heterogene focusgroepen georganiseerd.
resultaten Primaire projectdoelstellingen zijn haalbaar gebleken: ‘grip op de chaos’ en ‘patiënten drugsvrij krijgen om cleane diagnose te stellen’. Secundaire doelstellingen: diverse patiënten naar huis of geschiktere zorgsetting, langetermijneffecten onduidelijk. Sociale effecten: sociale omgang patiënten onderling, naar ouders en naar staf. Ouders tevreden. Cultuurverandering van ‘beheersen naar behandelen’.
conclusie Dwang in de psychiatrie is altijd omstreden en moet dat ook blijven. Maar soms is het te prefereren boven continuering van een situatie zonder perspectief voor patiënten en zorgverleners.