achtergrond In de afgelopen decennia is de belangstelling voor de persoonlijkheid van mensen met autisme beperkt geweest. Vraag is of in het in kaart brengen van de persoonlijkheid van mensen met een autismespectrumstoornis (ass) een bijdrage aan diagnostiek en behandeling kan bieden. In de richtlijn van de Nederlandse Vereniging voor Psychiatrie wordt hieraan geen aandacht besteed.
doel Nagaan of mensen met ass qua persoonlijkheid verschillen van de normpopulatie en onderzoeken of er een samenhang is tussen persoonlijkheidskenmerken en de ernst van de autismesymptomen en of er een relatie bestaat tussen cognitieve stijlkenmerken, psychologisch welbevinden en persoonlijkheidskenmerken.
methoden Bij ongeveer 100 cliënten met ass in de leeftijd van 15 tot 25 jaar werd met behulp van de neo-ffi-persoonlijkheidsvragenlijsten gekeken naar de verdeling van de big five persoonlijkheidstrekken en hoe deze verdeling verschilt van de normpopulatie. Vervolgens is onderzocht of de persoonlijkheidstrekken of -profielen van personen met ass geassocieerd zijn met de waargenomen variatie in de expressie van autismesymptomen, gerelateerde cognitieve stijlen en psychologisch welbevinden.
resultaten De scores van de vijf persoonlijkheidsdomeinen bij mensen met ass wijken af van de normscores. Latente klasse-analyse resulteerde in twee persoonlijkheidsklassen; een met een gemiddeld profiel en een met een afwijkend profiel. De persoonlijkheidsprofielen bleken geen relatie te hebben met de onderzochte cognitieve stijlkenmerken of met de ernst van de symptomatologie zoals die door de psychiater werd beoordeeld. De persoonlijkheidsprofielen bleken wel een voorspeller van de ernst van de door hen zelf waargenomen autismesymptomen en de mate van psychologisch welbevinden.
conclusie Mensen met ass laten zich kenmerken door twee verschillende persoonlijkheidsprofielen. Of deze klassen een prognostische waarde hebben ten aanzien van behandeling, het niveau van maatschappelijk functioneren en kwaliteit van leven is niet bekend. Verder onderzoek is noodzakelijk.